Japonya’nın ekonomik dönüşümünde parasal ekonomi tecrübesi etkili olmuş mudur?
Japonya’da Türkiye’nin aksine şirket kavramı 1900’lü yılların öncesinde de mevcuttur. Bunun dışında Japonya’da 1700’lü yılların başlarında pirinç emtiası ile ilgili vadeli işlemler piyasası mevcuttur.
Bu günkü anlamda vadeli işlem sözleşmelerine benzer ilk uygulama 1697 yılında Japonya’da ortaya çıkmıştır (Dojima Vadeli İşlem Piyasası). Japonya’daki toprak sahipleri elde edecekleri pirinç hasılatını teminat olarak gösterip, para gibi elden ele dolaşan senetler kullanmışlardır. Pirinç fiyatlarında meydana gelen değişmelere göre bu senetlerin fiyatları da değişmiştir.
Japonya’da savaş ekonomisi nedir?
1920’ler tüm dünyada dinamik bir dönem. Demokrasinin, açık fikirliliğin tüm dünyada görüldüğü bir dönem. Bu koşullar Japonya’da istikrar getirmiyor.
Japonya’nın 1.dünya savaşına girmemesi zenginleşmesine neden oluyor. Japonya mevcut ekonomik kazanımın nasıl arttırılabileceği tartışılıyor.
Bu dönemde, 1923 yılında Kanto, Japonya’da büyük deprem olmuştur. Bu depremin günümüzde Richter ölçeğine göre 7.9 şiddetinde olduğu tahmin edilmektedir. Deprem sonrasında Japonya’da bir finansal krizin yaşanması da sivil politikacılara yönelik güvensizlik doğurmuştur. Bu süreç sonrasında Japonya’da askerler siyasette etkili olmaya başlamıştır.
Japonya’da askerler 1920’lerin başında etkili olmaya başlamıştır. 1930-31 yılında ise darbe girişiminde bulunmuştur. 1935-40 yıllarında askerler Japonya’da hakimiyet kurabilmişlerdir. Japon mucizesi olarak isimlendirilen süreç bu yıllarda başlamıştır.
Asker rejim, kontrollü ekonomi uygulamalarına başlamıştır. Karteller kurulmuştur. Japonya’daki rejim SSCB’yi düşman olarak görmekteydi. Ancak Japonya’da iş gücü piyasasında sosyalist kültür güçlüydü.
Japonya, SSCB’yi düşman olarak gördüğü için tanıma amacıyla SSCB’yi anlamaya çalışmıştır. SSCB hakkında yapılan çalışmalar sonrasında, öğrendikleri uygulamaları kontrol altında tuttukları Mançurya’da test etmişlerdir. Burada başarılı bulunan uygulamalar Japonya’da faaliyete geçirilmiştir.
Nissan şirketi, Mançurya’da edinilen tecrübeler sonrasında faaliyete geçmiş ve başarılı olmuştur.
Dolayısıyla Japonya’da 1945 öncesi savaş ekonomisi olarak isimlendiriliyor. Ve planlamacı dönem uygulamaları aktif hale geliyor.
Askeri rejim, yönetimini sürdürdüğü dönemde, tüm siyasi partileri kapatıyor. Sektörlere göre 3-4 şirketi geçmeyecek şekilde kartel şirketler oluşturuyor. Bu dönemde yaşanan gelişmeleri tarafsız bir şekilde Japon vatandaşlardan duymak oldukça zor bir durumdur. Bu dönem Japon vatandaşlarının pek konuşmak istemediği, yaşanıp bittiği söylenen bir dönemi tanımlamaktadır.
*Söz konusu içerik sayın K. Ali Akkemik ile 04.12.2022 tarihinde gerçekleştirilen söyleşiden derlenmiştir.
Videonun tamamını izlemek için buradaki linke tıklayabilirsiniz.
