2020 yılının nisan ayında çarpıcı bir petrol şoku yaşandı. Yaşanan bu şok küresel ekonomiyi tehdit ederken ABD, Suudi Arabistan, Rusya ve diğer G20 ülkeleri bir çözüm bulmak için bir araya geldi. OPEC+ piyasadaki fiyat savaşının sona ermesine ve piyasada istikrarın yeniden sağlanmasına yardımcı oldu. Böylece fiyatlar toparlandı.
Pandemiden iki buçuk yıl sonra, Rusya aylardır Avrupa’yı doğalgazı ile tehdit ediyor. Bunun yanı sıra Rusya, şu an Ukrayna’nın elektrik şebekesini devre dışı bırakmaya çalışıyor. Mevcut durumda, küresel güçler arasında enerji konusunda işbirliği uzak görünüyor.
Ülkeler, kıt enerji kaynaklarını güvence altına almak için birbirileriyle yarışıyor. Joe Biden gibi liderler tedarik zincirlerine hükmetmek için yeni bir savaştan bahsediyorlar.
Şu ana kadarki en güçlü tepki
Avrupa’nın Rus petrolünü kıtadan engellemeye çalışacağı önümüzdeki hafta, küresel petrol piyasası için belirleyici bir hafta olacak. Bu yaptırım, Rusya’nın Ukrayna işgaline karşı gösterilen tepkiler arasında en güçlülerinden birisi olacak.
Yeni yaptırımlarla birlikte, Avrupalı sigorta şirketleri, Rus petrolünü taşıyan gemileri, petrol fiyatının Avrupa’nın uygun görmediği fiyat olması durumunda, sigorta ettirmeyecek. Başka bir deyişle, batılı ülkeler Rusya’nın sattığı petrolün fiyatına bir üst sınır koymaya çalışacak.
Moskova’nın jeopolitik düşmanı olan Avrupa’nın, Rusya’nın ham petrolünün fiyatlarını belirleme girişimi, dünya petrolünün kartellerinden olan Rusya için bir aşağılama olacak. Rusya başbakan yardımcısı Alexander Novak, bu yaptırımı, Opec+ toplantısında Suudi enerji bakanı Prens Abdülaziz bin Salman ile görüşecek.
Bu gelişmeler, yerleşik jeopolitik normların aşındırıldığını ve onlarca yıldır var olan tedarik zincirlerinin artık alt üst olduğunu gösteriyor. Enerji endüstrisi için, önümüzdeki günler derin bir tehlike anını işaret ediyor.
Piyasanın henüz fiyatlamadığı girişim
Küresel enerji piyasasında bir kırılma gerçekten yakınsa, ham petrol piyasası bunu şu ana kadar fiyatlamadı. Petrol fiyatları Haziran’da varil başına 120 dolardan bugün 85 dolara düştü.
Çin’in “sıfır Covid” politikasına bağlılığı da talebi kıstı ve pazardaki daha geniş baskılar için bir tür alan sağladı. Çin gelecek yıl Covid kısıtlamalarını hafifletirse, Avrupa’nın şu anda büyük ölçüde bağımlı olduğu petrol ve ithal sıvılaştırılmış doğal gaz talebi artabilir.
Merchant Commodity Fund’ı yöneten RCMA Capital’in CEO’su Doug King, “Açıkçası hala çok istikrarsız bir pazardayız” diyor.
Petrol endüstrisinin büyük güçleri arasındaki ilişkiler çok parçalı hale geldi. Sektördeki herkes petrol gibi biraz hırpalanmış hissediyor.
Beyaz Saray, Suudi Arabistan ve diğer üreticilere arzı artırmaya devam etmeleri için sürekli baskı yaptı. Biden yönetimi, şu ana kadar Rus petrolünün piyasaya akışının devam etmesini ancak Rusya’nın petrol ticaretinden daha az para kazanmasını istedi. ABD, Avrupa’nın sert yaptırımları ile Rus arzının çökmesine yol açacağından korkuyordu. ABD savaşın başlamasından bu yana kendi acil durum petrol stoklarını kullanmaktan çekinmedi. Beyaz saray yönetimi şu ana kadarki girişimlerle, petrol fiyatının düşmesi ve küresel enflasyonun artmaması için mücadele etti. ABD geçtiğimiz süreçte, AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımları kapsamında uygulanan çok daha sert kısıtlamaları dengelemek için irade ortaya koydu.
ABD eski Başkanı George Bush’un danışmanı Bob McNally, “Sigorta ve hizmet yasağı, ABD’li yetkilileri dehşete düşürdü, çünkü çok daha büyük bir arz kesintisine yol açacaktı” diyor.
RBC’den Croft ise, “Bence Ruslar, Batı’nın Ukrayna’ya desteğini yeniden gözden geçirmesi için bu kış mümkün olduğunca Avrupa’yı sefil hale getirmeye çalışacak. Avrupa yumuşak karnının enerji olduğunu çok net bir şekilde ortaya koydu. Bu yüzden Putin bir dizi melez teknikle zayıflatıcı girişimlerde bulunacaktır” ifadelerini kullanıyor.
Moskova yetkilileri Pazar günü Viyana’daki diğer OPEC+ üyeleri ile buluştuğunda tartışılacak çok fazla konu olacak.
