Anasayfa » Bill Gates neden sivrisinek üretiyor? (DW)

Bu gönderiyi paylaş

Genel

Bill Gates neden sivrisinek üretiyor? (DW)

Sivrisinekler insanlık tarihini şekillendirmiştir. Sivrisinekler, dünyanın en ölümcül hayvanıdır. Her yıl 700.000’den fazla insanın ölümüne sebep olmaktadır.

Sivrisineklerin insan ölümüne sebep olmasının sebebi kendileri değil, taşıdıkları virüslerdir. Bu virüsler arasında en tehlikeli olanlar: Zika, sarı humma ve Sıtmadır. Özellikle sıtma, insanlık tarihi boyunca sorun olmuş bir hastalıktır. Hala daha, çoğunluğu Afrika’da yaşayan beş yaşın altındaki çocukların çoğunun ölümüne sebep olmaktadır.

Sivrisineklerle mücadelede yeni yöntem: Genetik modifikasyon

Bu ölümcül virüsler tüm sivrisinekler tarafından yayılmaz. 3.500’den fazla farklı sivrisinek türü vardır. Çoğu zararsızdır. Anofel sivrisnek türü, aralarında zararlı olanlardandır. (Anofel, yaklaşık 400 türü bulunan bir sivrisinek cinsi. 30-40 türü sıtmaya neden olan parazitler taşır.)

Sivrisinekler hızla böcek ilaçlarına karşı dirençli hale geldi. Bu nedenle, son birkaç on yılda bilim adamları, sivrisinek sayılarını azaltmanın yeni yolu olarak genetik modifikasyonu görmeye başladılar.

Sadece, dişi sivrisinekler insanları ısırabilir ve sıtmayı bulaştırabilir. Bilimadamları,  Afrika’da sıtmayı ileten Anofel türü sivrisineklerin, ısırma genini manipüle etmeye çalıştılar ve başarılı oldular.  Erkek özellikleri taşıyan ve ısırmayan dişi sivrisinek ürettiler. Geni düzenlemek için CRISPR teknolojisi kullandılar. Bu, DNA’yı değiştirmek için kullanılan nispeten yeni bir teknolojidir.

Sonuç olarak, değiştirilmiş sivrisineklerin kendileri ve hatta dişi yavruları bile cildi delemeyen ağızlara sahip olarak doğdular. Bilim adamları değişikliği tüm yavrulara yayabileceklerinden emin olmak için, testler gerçekleştirdi. Her nesilde çoğu dişi sivrisinek kısır doğdu. Üreme yapamayan nüfus ise öldü.

Gen sürücüsü ile birleştirilmiş genetik modifikasyon, bir yıl içinde test popülasyonunun tamamen çökmesine yol açtı. Bunların tümü test koşullarında geçerliydi.

Bilimadamları bu deneyi doğal ortamda da yaparak sıtmayı yayan tüm sivrisinekleri kontrol altına almak istiyor. Ancak, uzmanların konu hakkında ciddi çekinceleri var.

Mosquito City – Uzmanlar Endişeli

Güncel deney,  Tanzanya’nın sıcak, nemli ve bataklık bir bölgesinde yer alan “Mosquito City”de yapılıyor. Uzmanlar, sivrisineklerin deneyin yapıldığı şehirde kalmayacaklarını, tüm dünyaya yayılacaklarını düşünüyor.

Sivrisineklerin dünyanın dört bir yanındaki diğer türler ile etkileşime girdiğinde nasıl sonuçlar ortaya çıkacağı hakkında yeterince bilgi yok. Sivrisineklerle beslenen balıklar, kuşlar ve yarasalar ne olacak? “Anopheles gambiae” sivrisinek türü ekosistemleri etkileyecek mi? Bu tip sorular yanıt bulmuş değil.

Bilim insanları yanlış gidebilecek şeyleri ve tüm etkileri tahmin edemez. Stanford Üniversitesi’nde biyoetik uzmanı Ann Harman, “Hangi riskleri almaya istekli olduğumuza karar vermeliyiz” ifadelerini kullanıyor.

Bill Gates, bu çalışmaları gerçekleştiren Ifakara Sağlık Enstitüsü‘nden bilim insanları ile tanıştı ve çalışmalarını destekliyor.

 

*Söz konusu yazı, “We could kill all mosquitoes (but should we?)” isimli kısa belgeselden ParaAnaliz için derlenmiştir.

Bu gönderiyi paylaş

Araç çubuğuna atla