Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kaynaklanan etkiler yalnızca insani boyutta kalmayacak. Küresel ekonomi daha yavaş büyüyecek ve enflasyonun etkileri her yerde hissedilecek.
Savaşın 3 farklı kanaldan etkileri olacaktır.
Birincisi gıda ve enerji fiyatları. Gıda ve enerji fiyatlarının yüksek olması enflasyonu daha da yükseltecektir. İkincisi, komşu ülkelerde tedarik zincirlerinin bozulması ve mülteci hareketlerinin başlaması. Üçüncüsü ise, yatırımcı belirsizliği. Yatırımcı belirsizliği, varlık fiyatları üzerinde ağırlık yaratacak, finansal koşulları sıkılaştıracak ve gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışlarına neden olacaktır.
Rusya ve Ukrayna başlıca gıda ve enerji ihracatçılarıdır. Burada yaşanan gelişmeler, petrol ve doğal gaz gibi enerji emtialarında yükselişe sebep oldu. Dolayısıyla, küresel ölçekte petrol ithalatına bağımlı ekonomiler, enflasyon baskısı hissedecektir.
Ukrayna ve Rusya dünya buğday ihracatının yüzde 30’unu oluşturmaktadır. Artan buğday fiyatıyla gıda maliyetleri rekor seviyelere yükseldi.
Emtia fiyatlarının artışı dışında ekonomisinde turizme ihtiyaç duyan ve halihazırda finansal risklere sahip ülkeler ek baskılar hissedecektir.
Gıda ve enerjideki yüksek fiyat artışları, Afrika’nın bazı ülkelerinde ve Latin Amerika’dan Kafkaslar ve Orta Asya’ya kadar bazı bölgelerde büyük bir huzursuzluk riskini arttırmaktadır. Afrika ve Orta Doğu’nun bazı bölgelerinde gıdaya erişememe riski daha da artmaktadır. IMF gelecek ay büyüme tahminlerini bu gelişmeler doğrultusunda revize edecektir.
Uzun vadede, enerji ticareti değişirse, tedarik zincirleri yeniden yapılandırılırsa, ödeme ağları parçalanırsa ve ülkeler rezerv para varlıklarını yeniden düşünürlerse, bu savaş küresel ekonomik ve jeopolitik düzeni temelden değiştirebilir. Artan jeopolitik gerilim, özellikle ticaret ve teknoloji için ekonomik dönüşüm risklerini artırıyor.
Avrupa
Rusya, Avrupa’nın kritik bir doğal gaz ihracatçısıdır. Daha geniş tedarik zinciri kesintileri olursa pandemi sonrası toparlanmayı yavaşlatacaktır.
Doğu Avrupa, finansman maliyetlerinde bir artış ve mülteci dalgası görecektir.Birleşmiş Milletler verilerine göre, Doğu Avrupa Ukrayna’dan kaçan 3 milyon insanın çoğuna ev sahtipliği yapıyor. Bu durumdan dolayı Avrupa hükümetleri mali baskılarla karşı karşıya kalabilir.
Uluslararası yatırımcıların, daha güvenli limanlar araması durumunda ise gelişmekte olan ülkeler üzerindeki baskı artabilir.
Kafkasya ve Orta Asya
Rusya’ya komşu Kafkas ülkeleri Avrupa’dan daha fazla olumsuz durumlarla karşılaşabilir.
Rusya ekonomisi ciddi zarara uğrayacağı için, komşu ülkelerin ticaretleri, ödeme sistemleri, yatırımları ve turizmleri olumsuz etkilenecektir.
Emtia ihracatçılarının daha yüksek uluslararası fiyatlardan faydalanması gerekirken, yaptırımların Rusya üzerinden boru hatlarına kadar uzanması halinde, buradaki enerji ihracatçısı ülkeler ihracatını azaltma riskiyle karşı karşıya kalacaklar.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika
Yüksek gıda ve enerji fiyatları, küresel finansal koşulları daha sıkı hale getirecektir. Örneğin Mısır, ihtiyaç duyduğu buğdayın yaklaşık yüzde 80’ini Rusya ve Ukrayna’dan ithal ediyor. Aynı zamanda bu iki ülkeden turizm geliri elde ediyor. Güncel koşulların devam etmesi halinde Mısır, gıda fiyatlarında bir artış, turizm gelirlerinde ise daralma yaşayacaktır.
Devlet sübvansiyonlarını artırmak gibi enflasyonu kontrol altına almaya yönelik politikalar, zaten zayıf olan mali hesapları baskılayabilir. Ek olarak, kötüleşen dış finansman koşulları, sermaye çıkışlarını teşvik edebilir. Artan fiyatlar, zayıf sosyal güvenlik koşulları ve işsizlik bölgedeki bazı ülkelerde sosyal gerilimi artırabilir.
Sahra-altı Afrika
Kıta tam pandemiden yavaş yavaş kurtulurken, bu sefer savaş, toparlanmayı tehdit ediyor.
Bölgedeki birçok ülke, yüksek enerji ve gıda fiyatları, azalan turizm ve uluslararası sermaye piyasalarına erişimdeki zorluklar nedeniyle savaşın etkilerine karşı ciddi açıdan savunmasız durumda.
Bu bölge, ihtiyaç duyduğu buğdayın yüzde 85’ini Rusya ve Ukrayna’dan ithal etmektedir. Rekor buüday fiyatları bu bölge için endişe verici.
Güney ve Orta Amerika
Yüksek emtia fiyatlarının, bölgenin en büyük beş ekonomisinde (Brezilya, Meksika, Şili, Kolombiya ve Peru) halihazırda yüksek olan enflasyonu arttırması muhtemeldir. (Latin Amerika ve Karayiplerde enflasyon %8 civarındadır.)
Merkez bankalarının enflasyonla mücadelede güvenilirliği zarar görebilir.
Yüksek petrol fiyatları Orta Amerika ve Karayip ithalatçılarına zarar verecektir. Bölgedeki petrol, bakır, demir cevheri, mısır, buğday ve metal ihracatçıları için ise olumlu olabilir. Ancak, koşullar daha sıkı para politikasıyla büyüme üzerinde baskı oluşturacaktır.
ABD’nin Ukrayna ve Rusya ile çok az bağı var. Bu da doğrudan etkileri azaltıyor, ancak savaş emtia fiyatlarını artırmadan önce enflasyon zaten kırk yılın en yüksek seviyesindeydi. Federal Rezerv faiz oranlarını artırmaya başladığında emtia fiyatları daha da yükselebilir.
Asya ve Pasifik
Durumdan en az etkilenecek olan bölgelerden birisi bu bölge olabilir. Ancak Avrupa ve küresel ekonomideki yavaşlama, bölgedeki ihracatçılara ağır zarar verecektir.
Hindistan ve bazı Pasifik Adaları gibi petrol ithalatçısı ülkeler için etkiler daha fazla olacaktır. Ayrıca bölgedeki Rus turistlere bağımlı ülkeler için turizmin azalması olumsuz etkiler yaratacaktır.
Çin, Rusya ihracatının nispeten küçük bir kısmını satın alacak. Çinde yapılan mali teşvikler bu yılki yüzde 5,5 büyüme hedefini destekleyecektir. Yine de artan emtia fiyatları ve büyük ihracat pazarlarında zayıflayan talep, büyüme için olumsuz olacaktır.
Artan enerji fiyatları,Hindistanda halihazırda merkez bankasının hedeflediği enflasyonun üstünde olan enflasyonu daha da arttıracaktır.
Asya’da gıda giyatlarının artması ile yerel üretime ve pirince daha fazla güvenilecektir.
Yakıt, gıda ve gübre için sübvansiyonlar ve fiyat tavanları, şokları hafifletebilir, ancak mali maliyetlerle birlikte, pahalı gıda ve enerji ithalatı tüketici fiyatlarını artıracaktır.
Küresel Şoklar
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik savaşının sonuçları şimdiden sadece bu ülkeleri değil, bölgeyi ve dünyayı da sarstı.
IMF Genel Müdürü Kristalina Georgieva, Washington’da gazetecilere verdiği demeçte , “Şoklara daha yatkın bir dünyada yaşıyoruz. Ve gelecek şoklarla başa çıkmak için küresel toplumun gücüne ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.
Pandemi sonrası toparlanma zamanında bazı ülkelerdeki politika yapıcılar enflasyonu kontrol altına almak ile ekonomiyi desteklemek arasındaki hassas dengeyi kurmakta zorlanabilirler.
Kaynak: IMF Blog
