2006 yılında finansal sistemin ihtiyaç duyduğu şeyin bir “Goldilocks krizi” olduğu konusunda şaka yapmıştım. Yani yatırımcıların ve düzenleyicilerin pek fazla zarar görmeden piyasalardaki balonları görmelerine yetecek kadar ufak bir kriz yaşanmasından bahsediyordum.
Maalesef böylesi ufak ve dost canlısı uyarıcı bir kriz yaşanmadı. Bunun yerine 2008 yılında konut kredileri sektöründe kredi türevlerinin ve yüksek faizli ipotek kredilerinin sebep olduğu neredeyse tüm finansal sistemi süpürecek çetin bir kriz yaşandı.
Bugün için kripto para sektöründe Goldilocks anının gelip gelmediği tartışma konusudur.
Kripto paralar son zamanlarda kredi türevlerinin bir zamanlar başına geldiği gibi çarpıcı bir şekilde patladı. Yatırımcıların çoğu sistemin işleyişi hakkında yeterli bilgi sahibi değil. Bu ay, önde gelen bir kripto meraklısı olan Ran Neuner’in “kriptonun gördüğü en büyük felaketlerden biri” olarak tanımladığı krizi yaşadık.
Terra ve Luna
Bu krizlerden en öne çıkanı sözde “algoritmik istikrarlı para” Terra ve Luna’nın 2-3 gün içerisinde 50 milyar dolarlık zarara yol açarak patlaması oldu.
Toplam 2 trilyon dolarlık kripto piyasası şimdiden yüzde 30 civarında değer kaybetti ve daha da daralabilir.
Benim gibi kripto devriminin blok zincir teknolojisi etrafında potansiyel olarak değerli fikirlere sahip olduğunu düşünüyorsanız, Çin tarzı bir yasak talep etmek aptalca olur.
Finans profesörü Alex Lipton gibi saygın kripto uzmanlarının geçen yıl uyardığı gibi, Luna her zaman çılgınca görünüyordu. Lipton, blok zincirinin döviz ticareti ve karbon piyasaları gibi sektörleri dönüştürebileceğini düşünüyor.
Bulunduğumuz noktada önemli soru şu: Kilit oyuncular ve politika yapıcılar iyinin bir kısmını korurken kötüyü ayıklamak için reformu benimseyebilecekler mi?
Yani 50 milyar dolarlık soru: Bir Goldilocks kalıbı oluşabilir mi? Belli değil. Ancak cevabı belirlemek için yatırımcıların izlemesi gereken beş önemli konu var.
Sektör için önemli 5 durum
Birincisi, sektörün dilinin daha az kafa karıştırıcı hale gelip gelmeyeceği Örneğin, “Durağan para” kavramını düşünün. Bu kelime şu anda algoritmik madeni paralardan (gerçekten sentetik türevlere daha çok benzeyen) USDC madeni paraya (daha çok mini dar bir banka gibi) kadar bir dizi farklı uygulamayı pazarlamak için kullanılmaktadır. Bu bulanıklığın ortadan kaldırılması gerekiyor.
İkincisi, düzenleyicilerin gözetimi genişletmesi gerekiyor. Amerika’da, korkak türevler veya yatırım fonları gibi davranan tokenler, en iyi Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu veya Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu tarafından denetlenir. Mini bankalar gibi çalışan madeni paralar, Para Birimi Denetleme Ofisi tarafından daha iyi izlenir. (USDC madeni paralarını ihraç eden Circle, tam da bunun için şu anda OCC ile aktif görüşmelerde bulunuyor.)
Üçüncüsü, düzenleyiciler dahil olursa, istikrarlı madeni para ihraççılarının varlıkları hakkında denetlenmiş, ayrıntılı açıklamalar içeren ve büyük rezerv gereksinimlerini sağlayan şartları oluşturması gerekiyor. Özellikle en büyük stablecoin ihraççısı Tether şu an bunları yapmıyor.
Dördüncüsü, düzenleyiciler kripto borsalarının temel liste standartlarını desteklemesini talep etmelidir.
Ve sonuncusu, borsalar sadece platformlar olarak hareket etmemelidir. Çoğu müşterinin varlıklarını borsalarda sakladığı göz önünde bulundurulursa, borsalar saklama konusunda şeffaf ve net bir çözüm getirmelidir.
Sektörde, denetleme, gözleme gibi güç konsantrasyonu faktörleri göz ardı ediliyor. Bu konular, sektörün yaratılış mitolojisi ile çelişiyor. Sektörde başarısızlık piyasa paniğine yol açabilir.
Yukarda saydığımız benzer ilkeler daha önce inovasyonun diğer alanlarına da dayatılmıştı. Başkan’ın Finansal Piyasalar Çalışma Grubu tarafından yedi ay önce yayınlanan ve “acil” mevzuat çağrısında bulunan raporda pek çok risk açıkça ortaya konmuştu.
Ancak o zamandan beri, Kongre önemli ölçüde harekete geçmedi.
Çoğu ana akım kripto oyuncusu da sorunları görmezden geldi. Örneğin, Tether ihraççısı muhasebe suistimali nedeniyle para cezasına çarptırılsa da, yatırımcılar parayı kullanmaya devam etti.
Goldilocks sorusu burada devreye giriyor…
Endüstri ve politika yapıcılar gecikmeli olarak yaşanan krize tepki verirse dünya nihayet kriptonun gerçekte kumarhaneden daha fazlası olup olmayacağını görebilecek.
Krize sektörden makul tepki ve çözümler gelmez ise daha fazla skandal, şok ve yatırmıcı kaybı beklemeliyiz.
Bana göre, jüri hangi senaryonun geçerli olduğu konusunda hala kararsız.
