Anasayfa » Yeşil Enerji: Bir Ekonomiye Çare Olabilir Mi?

Bu gönderiyi paylaş

Ekonomi / ENAG Haberleri / Para Politikasi / Piyasa / Politika

Yeşil Enerji: Bir Ekonomiye Çare Olabilir Mi?

TÜİK TÜFE  Temmuz ayı ortalaması üstü piyasa beklentisi altı aylık % 2,37,  yıllık bazda %79,6 Yİ-ÜFE Temmuz 2022 aylık; 5.17,yıllık 144.61 seviyesinde geldi. Kısacası Dünya Gazetesi yazarı Şeref Oğuz söylemiyle “hiperenflasyon bir yaşam tarzı oluyor.” TÜFE 1998’den  bu yana en yüksek seviyeye ulaştı, böylelikle bir sene içerisinde yıllık enflasyon ise %60 artmış oldu. Hiperenflasyona bir parantez açmak gerekirse; sabit gelirlinin bütçeden aldığı reel ücretten aldığı payın enflasyon endekslemesine tâbi olmadığı için her ay azalması talebi baskılamadı ve bütçe – cari – dış açığın henüz kronik düzeylere ulaşmaması hiperenflasyonun yaşanmasını engelliyor.https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Income-and-Living-Conditions-Survey-2020-37404

Gıda fiyatları tahıl koridoruyla küresel gıda fiyatları gevşemesine  ve Türkiye’de  yaz ayı ortalamasına rağmen aylık  %3 dolayları yıllık %94,65 ile yüksek seviyede bunun sebebi yaz ayında turizmin canlı olması ve tüketim sonucu olan fiyat artışının etkisi de olabilir.
Gıda ÜFE ‘de gıda TÜFE ‘yi destekliyor ; Temmuz’da aylık %5,17 artarken Gıda ÜFE aylık %4,66, yıllık %136,75 yükseliş kaydetti. Haliyle düşük gelirli vatandaşın bütçesinde gıda harcamasının payı daha yüksek olduğu için gelir dağılımı daha da bozuluyor.Gıda komitesi hal takip sistemi, sera yatırımları gibi tüketici maliyetini önleyecek  adımlar atsa da bu etkileri cüzdanlarımızda hissetmek zaman gerektiriyor. Türk-İş ve ENAG ‘a göre (%176 TÜFE )bu artışlar daha yüksek.

Kaynak: https://enagrup.org/ https://www.bloomberght.com/turk-is-aclik-siniri-yeni-asgari-ucreti-asti-2311926

Aylık bazda Temmuz ayı vergi güncellemesiyle alkolü içecek ve tütün ürünler, kültür-sanat, sağlık kalemlerinde belirgin artışlar  izlemiştir. ÜFE yıllık %350’yi bulan enerji kalemi yıllık bazda ulaşımı %119,1 ile ‘en hızlı artış yaşayan harcama grubu’ olmasına neden oldu ve bu yazımın konusu olan ‘enerjinin’ aslında ne kadar önemli olduğunu  bir kez daha  göstermiştir.

Kaynak: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Temmuz-2022-45796

Son  yıllarda gevşek para politikasıyla  uygulanan  kredi ,  genişleme ve maliye genişleme adımları  küresel jeopolitik gelişmelerle birleşince enflasyonun yıkıcı ve yakıcı etkisini aile bütçesinde derinden hissettirmeye başladı.

Şimdilerde , merkezi idareler ekonomiyi yavaşlatma yönünde (kredi  genişlemesini kısmak için) özel şirketlerin ve ihracatçıların  kamu bankası yoluyla finansman erişimlerini kısıtlıyor ve ticari kredilerde yönünü aşağı %30’lara çevirerek , yavaşlamaya başladı. TCMB başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun ISO (İstanbul Sanayi Odası) Meclis toplantısında sanayicilerin aldığı kredilerin dövize ve stoğa gittiğini(stokçuluk) söylemesi ve bankaların fonlanan ile kullandırdığı kredi makasının açıklığının dile getirilmesi üzerine Kavcıoğlu’nun  “ alma abi alma” yanıtı bu tartışmayı alevlendirdi.https://www.indyturk.com/node/537751/ekonomi%CC%87/kavc%C4%B1o%C4%9Flunun-alma-abi-alma-dedi%C4%9Fi-sanayici-konu%C5%9Ftu-ben-100-liral%C4%B1k-betonu-200

Bu adımların  ekonomiye  yansımaları TEİAŞ verilerinden derlenen elektrik tüketiminden çıkarabiliyoruz; Temmuz ayı elektrik tüketimi artması gerekirken azalmış.

Kaynak: https://www.gazetevatan.com/ekonomi/elektrik-ile-ilgili-flas-gelisme-resmen-degisti-yuzde-16-artti-2053274#:~:text=(TE%C4%B0A%C5%9E)%20verilerine%20g%C3%B6re%2C%20%C3%BClke,rakam%2030%2C43%20TWh%20idi.

Büyüme öncü göstergesi satın alma Yöneticileri Endeksleri -PMI’ lar Asya’dan Avrupa’ya geriledi , içeride bu rakam %46,9 olarak  %50 altı daralama bölgesi nitelendirilen bir seviyeyi kaydetti.  Bunun yanı sıra, dün gelen Haziran ayı  dış ticaret istatistiklerinde ihracat %18,7’lik ithalat %29,1 ‘lik artışla  dış ticaret açığı yıllık %144 artışla 10,5 milyar dolara yükseldi bu ivme yılın  3 .çeyreğinde bu devam edecektir. Enerji verileri hariç tutulduğunda, ihracatın ithalatı karşılama oranı 15,2 puan azalarak %78,9’a indi.

 

Kaynak: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Haziran-2022-45541

İhracat bazlı yeni ekonomi modelinde cari fazla hedefi  doğal kaynak ve maden kıtlığı nedeniyle pek olası görünmüyor .Türkiye’de %88 çıkan bir ham madde ithalatı var ve bunun içerisinde enerji fiyat yüksekliği, geçen sene Haziran seviyesinden %122 artarak, enerji ithalatı aylık 8 mlr. 82 mln. dolar ulaşarak  neredeyse 3’e katlamış durumda. Haziran ayı enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat 7 aylık  55 mlr. dolara ulaştı. Bu rakam 2014 yılı enerji ithalatıyla aynı ancak yapılan reformlar ile yakalan o zaman ki hız ve sıcak para girişi şimdi ki  Türkiye potansiyelinde yok. Yıl sonu  Ukrayna ve Rusya savaşıyla hızla değişen politik ortam petrol, doğal gaz fiyatlarının etkisiyle enerji faturamızın 3 haneli rakamları bulabileceğine işaret. Cari kısımda hizmetler-turizm  kaleminde  bunu karşılayacak fazla verilemiyor. Dış ticarette yıl sonu gelecek cari açık dış konjektür ve bahsettiğim ekonomi modelinin ve  politikaların yanlış uygulanması sonucu en fazla enerji kısmından gelecektir.

Ekonomistlerin  söylediği gibi gıda da, madende  hukuk reformları  ve yeşil enerji politikaları güdülmedikten sonra hayal! edilen ekonomik  modelin  verilen cari açıkla gerçekleşmesi pek mümkün değil. İthal edilen bazı ürünlerin özellikle enerjinin yurt içinde sahip olunan kaynaklar ile bunun gerçekleştirilmesi lazım; temiz enerji politikasını bünyesine alan ve istihdam ,büyümeye katkı sağlayan gerçekleşen ve proje bazda kalan çalışmalar mevcutken, Türkiye olarak bazı adımları önceden atmak ve pastadan hak edilen payı almak gerekir diye düşünüyorum ve böylece enerji de dışa bağımlılığı da en az düzeye indirerek, cari açığa, enflasyona  ve açılan iş sahalarıyla istihdama da potansiyel pozitif bir gelişme sağlanmış oluruz.

Kaynak: https://peri.umass.edu/research-areas/environmental-and-energy-economics https://www.researchgate.net/publication/332014070_Renewable_Energy_and_Employment_The_Experiences_of_Egypt_Jordan_and_Morocco

*

Enflasyon dan başlayıp, kredi kanalları ve dış ticaret rakamlarından yeşil  enerjiye bağladığım bu patikada enflasyon ve kredilerin yeşil dönüşümle ne ilgisi var diye düşünebilirsiniz. Ancak, gördünüz üzere politika yapıcıların attığı her adım  bir biriyle bir bütün  oluşturarak ekonomilerde kısır döngüyü yaratıyor. Tabii ki ek olarak bu dışarının ; resesyon -Fed faiz artırımı, küresel enflasyon  ve jeopolitik riskler bu olumsuzluklarını besleyen etkenlerden .

Birbirini besleyen bu sarmaldan çıkış yolu zeminde izlenilen  politikaları gözden geçirmek ve somut uygulamalar, reformlar ile sorunları çözmek olabilir…

 

 

Bu gönderiyi paylaş

Yorum Yaz

Araç çubuğuna atla