Anasayfa » ANALİZ: Blokzincir ve Bankacılık  

Bu gönderiyi paylaş

blockchain

ANALİZ: Blokzincir ve Bankacılık  

Blokzincir teknolojisi enerji, tarım, hizmet ve lojistik sektörleri yanında bankacılık alanında da oldukça etkin. Geleneksel bankacılık özü itibariyle tasarruf fazlası olandan kaynağı alıp, fon ihtiyacı olana kredi vermektir. Yani bankacılığın özü aracılıktır. Aracılığa ihtiyaç duyulma sebebi ise güven unsurudur. Orta cağda söz bildiğiniz gibi  krallardır. Krallar, o zamanlarda bazen ihanet bazen ise kaynak aktarımı için derebeylerin ve toprak sahiplerinin mallarına el koyarlarmış. Bu sebeple halk malını, mülkünü krallara kaptırmamak için ‘bir banka’rolü üstlenen en güvenilir; Mabet Şövalyelerine emanet ederlermiş. Blokzincir ile bankacılığın üslendiği ‘şövalye’ rolüne ihtiyacımız kalmıyor.

Bunun yanı sıra, blokzincirin sunduğu en önemli hizmet ise gelir kalemlerinden olan para transferleri. Blokzincir ödeme işlemlerinden piyasada paranın nasıl toplandığına kadar her şeyi dönüştürüyor. Tüm bu gelişmeler mevcut bankacılık hizmetlerinin daha ucuza yapılmasını sağlıyor ve özellikle Avrupa ve Amerika’da lokzincir üstünden faaliyet gösteren  ‘Neobank’ yeni nesil bankacılık, açık bankacılık(open banking) olarak adlandırılan rakip dijital bankacılık oluşumları ortaya çıkıyor.

Geleneksel bankacılık sektörü bu teknolojiyi benimseyecek mi yoksa onun yerini mi alacak?

Dijitalleşme ile hızlı bir dönüşümle yeniliğe ayak uydurup kârlılıklarını artıran finansal kurumlar, FinTek girişimleriyle bir süre daha ayakta kalabilirler ancak uzun soluklu bir maraton için her şeyde olduğu gibi finans ekosisteminin yeni çıkan teknolojiler ve merkeziyetsiz finans De-Fi ile kendini yeniden konumlandırması gereklidir.

DTL-dağınık kayıt sistemi ve zincir yapısı bankacılık sektöründe gördüğümüz; ödeme sistemleri, krediler, menkul kıymet ve sigorta işlemleri uygulamalarından aksayan, eksik ve pahalı verilen hizmetlerini ele alıp iyileştirici çözümler sunuyor. Bankacılıktaki blokzinciri denemeleri tabii ki bunlarla sınırlı değil, sendikasyon kredilerinin dokümantasyonundan menkul kıymet takas işlemlerinin blokzincir üzerinden yapılmaya başlanmasına kadar çalışmalar görüyoruz. Buna örnek olarak, 2018 yılında ING ile Credit Suisse Bank’ın R3’ün Corda blockzinciri platformunu kullanarak menkul kıymet ödünç vermek için ilk denemesini verebiliriz. Tabii , tüm bunlar FinTek ile paralel gelişmelerdir.

Geleneksel bankacılık endüstrisinin sağladığı hizmetleri şeffaflığı, izlenebilirliği, verimliliği ön koşul alarak maliyet tasarrufu sağlayan ve kullanıcıların faydasına sunulan fırsatlar ise şöyle sıralanabilir:

Ticaretin finansmanı

Bankalar ticaretin finansmanında etkin rol oynadıkları için blokzincir uygulamaları bankaların dökümantasyon ve para transfer yükünü azaltmaktadır.  Blokzincir teknolojisi sayesinde ithalatçılar ve ihracatçılar arasındaki ödemeler, malların teslimi veya alınmasına bağlı olarak belirli bir biçimde gerçekleşebilir. Akıllı sözleşmeler yoluyla ithalatçılar ve ihracatçılar otomatik ödemeleri sağlayacak ve kaçırılmış, süresi geçmiş gönderiler olasılığını ortadan kaldıracak kurallar belirleyebilir. Singapur’da oluşturulan Contour Network özellikle, ağır dokümantasyon ve kâğıt işi gerektiren akreditiflerin dijital hale getirilmesine çalışan bir finansman yolu.

 

Kaynak:CBSights

Ticarette işlem maliyetleri ve dokümantasyon hataları

Tedarik zincirlerini düzene sokmak, işlem maliyetlerini ve dokümantasyon hatalarını azaltmak ve dünyanın dört bir yanındaki müşterilere belgeleri hızlı bir şekilde aktararak Japonya ve Avustralya arası ticareti mümkün kılan (Hyperledger Fabric) blokzincir yoluyla gerçekleşmiş ticaret finansmanı örnekleri de var. Örneğin, FinTek şirketi Wave’in platformu ile Barselona’daki EuroFinance’in, Ornua ve Seychelles Trading Company’ye blokzincir çözümü sunması. 2017 yılında kurulan Wetrade başta olmak üzere MarcoPolo, Voltron, Batavia ve BBVA başlıca ticaret finansmanı blokzincir  aracı kurumlardır.

DLT doğru bir şekilde uygulandığında  projelerin ticaret finansmanı ve işletme maliyetlerini %50 ile %80 oranında azaltma potansiyeline sahip. Voltron projesinin odak noktası akreditifi işlemlerinde için yüzde seksen zaman tasarrufu sağladığını ön görüyor. Bu aynı zamanda hizmet fiyatlarının düşmesine de neden olacaktır.

Bunun yanı sıra, Ticaret finansmanında blok zinciri teknolojisinin benimsenmesi, ticaret tarafları arasında daha fazla güven, küresel ticareti artırma ve gerektiğinde fiyatlandırma ve ticari sırlar gibi gizli bilgileri gizleme anlamına gelebilir. Bu konuya blokzincirin sunduğu avantajlardan biri olan güvenlik kısmında değineceğim.

 

Kredi

Bir banka kredisi başvurusu doldurduğunuzda, banka onları geri ödememe riskinizi değerlendirmek zorundadır. Bunu kredi puanınız, borç-gelir oranınız ve ev sahipliği durumunuz gibi faktörlere bakarak yaparlar ve bu merkezi olan kayıt kuruluşlarında toplanır.

Blok zinciri teknolojisi, daha geniş bir tüketici havuzuna bireysel kredi vermenin daha ucuz, daha verimli ve daha güvenli bir yolunu sunar.

Salt Lending, jetonlaştırma borç için Dharma Labs, Bloom gibi blokzincir yoluyla geliştirilmiş kredi ve altyapı ile ilgili birkaç ilginç proje de var.

 

Tasarruf

İtalya’daki bir UniCredit Banca hesabından ABD’deki bir Wells Fargo banka hesabına para göndermek istiyorsanız, para transferi SWIFT aracılığıyla gerçekleştirilecektir. UniCredit Banca ve Wells Fargo’nun yerleşik bir finansal ilişkisi olmadığı için, SWIFT ağında her iki bankayla da ilişkisi olan bir muhabir banka gerekmektedir. Tabii ki  bu ekstra ek maliyet ve zaman demektir.

Bu sebeple, SWIFT ve benzeri tüksek komisyonlu transfer sistemleri yerine,  para transferlerinin hızlı ve daha az maliyetle gerçekleştirilebilmesi amacıyla birçok banka Corda, Ripple  blokzincir yapısı ile çalışan platformların ağlarına dâhil olmuştur. JP Morgan’da aslında pilot uygulamasına 2017’de International Interbank Network (IIN) ile başladığı para transferini kolaylaştıran “Link” ile blokzinciri teknolojisini dünyanın büyük bankalarının da dâhil olduğu geniş kapsamlı katılımcı kitlesinin kullanımına sundu. 2018 yılında BOE 2020 yılına kadar Londra’da İngiliz bankacılığını ve ticaretini destekleyen sistemi yenilemeyi hedefiyle ödeme sistemleri için blokzincir uygulamalarını ve FinTek’lerle daha yakın çalışma potansiyellerini test etmişti. Türkiye’de Akbank, 2017 yılında blokzincir yardımıyla, müşterilerine daha hızlı, şeffaf ve hesaplı para transferi hizmeti sunma hedefiyle Ripple ile anlaşmış ve bu sistemi kullanmaktadır.

2016 yılında Merrill Lynch, UniCredit, Standart Chartered, Royal Bank of Canada gibi küresel bankalar Ripple’ın sunduğu sınır ötesi ödemeyi dönüştürmek için dağıtılmış defter teknolojilerini kullanma yaklaşımıyla SWIFT’in tahtına bir anlaşma ile göz dikmişti.

Deutsche Bank, 2015 yılında özel sektör tahvil ihracı için blokzincir tabanlı  platform geliştirmişti.

Geliştirilmiş güvenlik ve şeffaflık

KYC Know Your Customer ( müşterini tanı) konusu bankaların bilgi güvenliği ve süreçlerine en çok yatırım yaptığı alanların başında geliyor. Sahte kimlik üzerinden dolandırıcılığın çok yaygın olduğu Uzakdoğu’da bankalar bu alanda maliyet tasarrufu yapabilmek ve kimlik doğrulamak için ayrılan kaynağı daha efektif kullanabilmek amacıyla blokzincir üzerinden KYC protokol konsorsiyumları oluşturdu. Buna örnek, banka, özel sektör ve devletin de içinde bulunduğu Asya bölgesinde blokzincir üzerindeki ilk KYC kavram kanıtı uygulamasıdır. KYC uygulaması Singapur hükümeti, HSBC ve Mitsubishi’nin aralarında bulunduğu çeşitli bankalar aracılığıyla 2017 yılında gerçekleşmiştir.

Deloitte Fintech ekosistemi ile birlikte blokzincir tabanlı KYC çözümleri geliştirerek hayata geçirmiş olup,  finans sektörünün gelişimini destekleyen faaliyetlerde aktif olarak yer almaktadır.

 

Güvenlik için diğer bir konu ise sistematik olmayan riskler. Bankacılık doğası gereği, fiziki olmayan kaynak, bilgi ve belge aktarımına aracılık yapar ve bilgi ve belgeler tek bir merkezde tutulmaktadır. Sistem çöker ya da bir saldırıya uğrarsa banka maddi ve manevi yüksek maliyetler ile karşılaşabilirler.   HSBC, 2003 yılında İstanbul’daki çifte bombalı saldırıda hedef olmuştu. Tüm sistemi üzerinde büyük yatırımların yapıldığı IT(bilgi işlem teknolojisi) sayesinde olmuştur.

Blokzinciri,  DTL kullandığından, işlemleri birden fazla yere aynı şekilde zaman, tarih damgalı ve değişmez olarak kaydedilir. Bu sayede ağ katılımcıları bilgiyi aynı anda görür ve özellikle bankalar arası işlemlerde tam şeffaflık sağlar.

Peki, blokzincirin sağladığı avantajlar ve pandemiyle birlikte daha etkin rol oynayan dijitalleşmenin getirdiği uzaktan – hibrit çalışma modelleri, fiziki şubelere ihtiyaç kalmaması sektörlerde yıkıcı yenilikler olduğu düşünüldüğünde bankaları da yok edebilir mi? Bu kadar ileriye gideceğini düşünmüyorum. Dijital yeni dünyada bankalar değişmeye başladı, bunun yanı sıra FinTek’ler de bu değişime yenilikleriyle ayak uydurmaya devam edecektir.

Fırsatları ve tehditleri anlamayan kurum ve kuruluşların ise 90’larda değişen sektörler gibi geride kalacağına inanıyorum. Finansal işlemler ve bankacılık ekonominin yalnızca bir parçası. Bankaların seçtiği çözümler, blokzincir gibi yenilikçi uygulamalar ile entegre çalışmalıdır.

 

 

Referanslar:

*Turan Sert-Sorularla De-Fi Merkeziyetsiz Finans (2022) ,Tefrika Yayınları,İstanbul

* Palihapitiya,T .(2020) Blockchain in Banking Industry ,University of Moratuwa,Sri Lanka

* https://contour.network/

* https://www.finextra.com/blogposting/17188/blockchain-corda-settler-ripple-and-swift-a-mariage-a-trois

* https://www.jpmorgan.com/news/jpmorgan-uses-blockchain-technology-to-help-improve-money-transfers

* https://www.fnlondon.com/articles/deutsche-bank-reveals-blockchain-corporate-bond-successful-20151204

*https://www.coindesk.com/markets/2017/10/03/singapore-regulator-teams-with-asian-banks-for-blockchain-kyc-trial/

* https://www.finextra.com/newsarticle/29492/swift-beware-ripple-signs-banks-to-global-payments-steering-group

* https://www.reuters.com/article/us-boe-blockchain-payments-idUSKBN1KD2AM

*https://www.researchgate.net/publication/344954493_Blockchain_in_Banking_Industry

 

 

Bu gönderiyi paylaş

Yorum Yaz

Araç çubuğuna atla