Kanada Maliye Bakanı Chrystia Freeland bu ay yaptığı bütçe konuşmasında, “Borç-GSYİH oranımızın düşmeye devam etmesi gerektiğine kesinlikle kararlıyız” dedi.”
Pandemi kaynaklı borcun ödenmesi ve borçta mutlak bir azalma sağlamak için bütçenin fazla vermesi gerekiyor. Ana senaryoda, Kanada’da borç-GSYİH oranının 2055-56’ya kadar yüzde 16,5’e düşmesi beklenmektedir. Pandemi öncesinde bu seviye yüzde 30’lardaydı.
Olağanüstü mali istikrar önlemlerinden yararlanan nesillerin maliyetleri üstlenmesi için, gelecek nesillere borç kalmaması için pandemi kaynaklı borcun 18 ila 25 yıl arasında (2050-2055 yılına kadar) tasfiye edilmesi gerekmektedir.
Bu durumda yük gelecek nesillere kalmayacaktır. Gelecek nesiller, yaşlanan bir nüfus ve iklim değişikliğinin maliyetleriyle zaten karşı karşıyadır. Pandemi kaynaklı borcu onlara miras bırakmak adaletli olmayacaktır.
Kanada bütçesinde 2026-27 yılına kadar yılda 3 milyar dolarlık mali tasarruf hedeflenmektedir. Bu mali tasarruf yılda 15-20 milyar dolar seviyesine çıkarılırsa pandemi kaynaklı borç 18 yıllık bir zaman diliminde tasfiye edilecektir.
Bu da gelecek nesillerin pandemi borcunu üstlenmemesinde yeterli olacaktır.
Sonuç (Editör Notu)
1. Pandemi kaynaklı oluşan bütçe açığı ve borç fazlasının ne şekilde tasfiye edileceği ve sorumluluğu daha çok kimin üstleneceği önemli bir sorun. Ülkeler toparlanma çabalarının yanısıra gelecek için bu konuya kafa yormak durumundalar.
2. Güncel olarak %1 olan Kanada Merkez Bankası politika faizinin, 2050 yılına kadar %2.25 ve %3.25 seviyelerinde kalması pandemi öncesi en iyi borç/GSYİH oranını yakalaması için en uygun senaryo oluyor. Bu da gelişmiş ülkelerde düşük faizin kısa ve orta vadede gündemde olmayacağı anlamına geliyor.
3. Pandemi kaynaklı olarak bütçe açığı veren ülkeler, bütçe fazlası vererek ekonomilerini dengelemeye çalışacaktır. Bu durum küresel ekonomide tüm ülkeler nezdinde ihracatın ve kendine yeterliliğin daha önemli olacağı bir dönemin başlayacağı anlamına geliyor.
4. Kolay paranın olmayacağı yüksek faiz ortamında, borsaların yükselmesi eskisi kadar kolay olmayabilir. Yüksek gelir grubu dışındaki sosyal sınıfların gelirini koruması için borsalar dışında özel sektör bonoları, gayrimenkul ve belki kripto varlıklar hakkında bilgi sahibi olmaları önemli olacaktır.
Grafik 1: Pandemiden Kaynaklanan Reel Çıktı Kaybı (Milyar dolar)
Grafik 2: Farklı Faiz Oranları Senaryosunda Borç/GSYİH karşılaştırması
John Lester, C.D Howe Enstitüsü
*C.D Howe Enstitüsü, Kanada’nın dünya çapındaki IDEAS/RePEc ve TTCSP küresel sıralamalarında en iyi düşünce kuruluşudur.
**John Lester, Kamu Politiği Okulu’nda Yönetici Öğretim Üyesidir.
