10 milyonu aşkın nüfusu, dokuzda birimiz yüzölçümünde yaşayan kardeş ülke Azerbaycan’a gittim. Karabağ Zaferinin yarattığı bayram havası halen sürüyor. Azadlık Meydanı, İzmir Parkı, Nizami küçəsi, Neftçilər Prospekti başta olmak üzere en işlek meydan ve caddelerde gençlerle konuştum. Moskova, Londra, New York başta olmak üzere Rusya, Avrupa ve ABD’de okuma/yaşama hayali gözle görülür biçimde hissediliyor. Biz Z kuşağı hemen her yerde aynıyız demekki, beklenti büyük, temel ihtiyaç tanımımız farklı ve geniş…
47 milyar dolar Gayri safi yurt içi hasılaya, kişi başı 4,690 dolar gelire sahip Azerbaycan ekonomisinde endüstri %51,7, hizmetler %42,1, tarım %6,2 ağırlığa sahip. Petrol rezervinde 20. sıradalar; ihracatta zirvenin petrol türevleri olması şaşırtıcı değil. Gıda, tekstil, alüminyum diğer kalemler. Makine ve ekipmanları, otomotiv, tütün mamulleri, tahıl ise ithal edilenler.
Türkiye’deki yatırım birincimiz Azerbaycan ile Ticaret kıyaslaması
Öncelikle Türkiye G-20 ülkesi olarak daha büyük bir ekonomi.
Azerbaycan halkı tıpkı Türkiye’de olduğu gibi orta direği zayıflamış görülüyor.
Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde Türkiye’nin hemen ardından 34. sırada yer alıyor.
Azerbaycan, en büyük 39. ticari partnerimiz konumunda bulunuyor.
“Türkiye’de para bol, Azerbaycan’da daha adaletli dağıtılmış”
Asgari ücret:
AZ:150-200 USD
TR: 314 USD (8 Ekim 2021)
Satın alma gücü paritesi (SAGP)
AZ:14,300
TR: 27,780
Gini Katsayısı
TR:0,41
AZ:0,28
SAGP ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak farklı para birimlerinin satın alma güçlerini eşitleyen bir değişim oranını ifade ediyor. Bu gelirin ne kadar adaletli dağıtıldığını gösteren parametre ise Gini Katsayısı. Tek başına hüküm vermek yanlış olsa bile kıyas açısından kıymetli bir hesaplama yöntemi. Sayı 0 ile 1 arası olmakla birlikte 0’a yaklaştıkça milli gelirin daha adil paylaşıldığı söylenebilir.
Yani; Türkiye’de para daha bol, Azerbaycan’da daha adaletli dağıtılmış. Enflasyon, işsizlik ve açlık sınırında bizden iyi durumdalar.
Enflasyon:
AZ:%2,8
TR:%19,58
İşsizlik:
AZ: %5
TR: %12
Nüfusun yüzde kaçı açlık sınırının altında?
Türkiye: %12 (Dünya Bankası)
Azerbaycan: %4,8 (Asya kalkınma Bankası)
Vahim tablo: İşsizlikte Türkiye şampiyonluğu bırakmıyor
Asgari ücret dışında, benim en değer verdiğim istatistiksilerden birisi çalışan nüfusun yüzde kaçının asgari ücret ile çalıştığıdır. Eurostat’a göre Türkiye %43 ile Avrupa birincisi. 2014’e ait bir araştırma olmasına rağmen durumun o yıllardan bugüne daha kötüye gittiğini görebiliyoruz. Azerbaycan için bu istatistiğe ulaşamadım.
Genç İşsizlik:
TR: %24,04
- %13,19
2020 yılı ilk 6 ayda Azerbaycan ihracatı en çok İtalya, Türkiye, Rusya ve İsrail ile gerçekleştirilmiştir.
Petrol dışı ürünlerin ihracat değerinde Rusya’ya (%40,6), Türkiye’ye (%19,4), İsviçre’ye (%10,5), Gürcistan’a (%8,4), Çin’e (%3,1), Ukrayna’ya (%2,4), İtalya’ya (%2,1gönderilmiş malların payı daha fazla olmuştur.
AZERBAYCAN İHRACAT (2019)
2020 ilk 6 aylık periyotta ise en çok ithalat başta Rusya, Türkiye, Çin ve ABD ile gerçekleştirilmiştir.
AZERBAYCAN İTHALATI (2019)
kolayihracat.gov.tr
21yyda pek rastlanmayan olay: Toprak kazanımı
Peki, bu yazıyı niye kaleme aldım? Azerbaycan ve Azerbaycan Türkleri benim duygusal yanım. Babadan bir yanım Ahıska, Dağıstan, bir yanım da Karabağ (Muğan)
Hep batıya seyahat ederek geçiren ben ilk defa uzun süredir çocukluktan bu yana merak ettiğim topraklardaydım.
Prof. Dr. Aygün Attar’ın başkanlığını yürüttüğü TADİV’in organizasyonunda Diplomasi Vakfı Direktörü Doç. Dr. Oğuzhan Bilgin, Amasya kökenli ve Eski Milletvekileri ve başarılı hukuk adamları Ahmet İyimaya ve Haluk İpek ile birlikte Genel Sekreteri olduğum TABSED adına başkan Nergis Attar başta olmak üzere seçkin bir heyetle seyahat ettiğim için de ‘iyi ki gelmişim’ dedim. Ayrıca yeni gelmesine rağmen çok çabuk adapte olan sayın Büyükelçi Reşad Memmedov’a ve bugüne kadar desteğini esirgemeyen yeni Washington, bir önceki Ankara büyükelçisi sayın Hazar İbrahim’e teşekkürü borç bilirim.
Sempozyumun ana başlığı 1800’lü yıllarda yaşamış ve şu anda 30 bin kişiyi bulan Azerbaycan Türklerinin Amasya’ya yerleşmesinin vesilesi Mir Hamza Nigari’nin anması. Bulunduğum süre boyunca bir yandan Türkiye’deki vatandaşlara kıyasla genel olarak milliyetçi ve bu ortak kültüre daha iyi sahip çıkan Azerbaycan’ı tanırken, diğer yandan Azerbaycan’ın iktisadi ekosistemini algılamaya çalıştım.
Azerbaycan iktisadi olarak önemli bir noktada olmasının yanında çok önemli bir potansiyele sahip. Ülkelerin bölünüp toprak kaybı yaşadığı yüzyılda “Dağlık Karabağ” bölgesi destansı bir biçimde işgalden kurtularak yeniden Azerbaycan toprağı oldu. Bu da yeni gelir kalemleri ve bölgede daha önemli aktör olmak adına kritik döneme girmiş oldu.
Yağız Kutay Işık
Twitter: @yagizkutayisik
