SosyalParaAnaliz

En son açıklanan veriler, Çin’deki yavaşlamanın beklenenden çok daha şiddetli olduğunu ve yalnızca covid-19 karantinalarından kaynaklanmadığını gösteriyor.

Yavaşlamada sokağa çıkma yasağının büyük etkisi var. 31 adet Çin eyaletinden 26’sında covid vakaları artıyor ve Şanghay tarzı kısıtlama korkusu çok büyük.

Şanghay’dan gelen bilgiler, şiddetli karantinanın nüfusa büyük zarar verdiğini gösteriyor. Yiyecek veya ilacı olmayan milyonlarca vatandaş ve artan intiharlar, “sıfır covid” politikasının başarısızlığını gösteriyor.

Çin ekonomisinin zayıflamasının nedeni olarak Covid-19 karantinalarını öne sürmek kolaydır. Ancak bu sorunu basitleştirmek olur. Sorun daha derin.

Emlak Balonu

Çin, devasa emlak balonunun patlaması ve özel sektör üzerindeki baskının neden olduğu ciddi bir yavaşlama yaşıyor.

Nomura Research’e göre Çin, 2020’deki covid salgınından bu yana en kötü yavaşlamayla karşı karşıya. Maalesef ki yavaşlamanın artması muhtemeldir.

GSYİH rakamları, hükümetin hedefine ulaşmak için uygun gözükebilir ancak diğer tüm makro veriler, çok daha zayıf bir büyümeye işaret ediyor.

Çin hükümetinin reel GSYİH’yı “artırmasının” iki yolu olduğunu unutmamalıyız: Düşük bir enflasyon ve artan kredi ve altyapı harcamaları. Ancak bu iki veri, Çin ekonomisinin zayıflamasını gizleyemiyor, çünkü sorun artık yapısal.

Emlak balonunun çökmesi en büyük sorun. Kenneth Rogoff ve Yuanchen Yang tarafından hazırlanan bir araştırma makalesi, emlak sektörünün Çin GSYİH’sının yaklaşık yüzde 29‘unu oluşturduğunu tahmin ediyor.

Çin hükümetinin inşaat sektörünün etkisini diğer yüksek büyüme gösteren sektörlerle dengelemesi imkansız. Ayrıca, gayrimenkulün iş piyasası üzerindeki etkisini ikame etmek zordur. Ekonomist George Magnus, gayrimenkul çöküşünün etkisinin yıllarca süreceği konusunda uyarılarda bulundu.

PMI, Siyasi Müdahale

Zor bir emlak piyasasına ek olarak, hükümetin özel sektör üzerindeki baskısı, diğer sektörlerde ve firmalarda büyümeyi artırmayı daha da zorlaştırıyor. Sürekli siyasi müdahale korkusu, doğrudan yabancı yatırım büyümesinde büyük bir yavaşlamaya, Çin ekonomisinde yatırım ve risk alma korkusuna ve kârlar açıklandığında firmaların ağır cezalara maruz kalmasına neden oluyor.

Çin’in teknoloji sektörüne yapmış olduğu siyasi müdahale, işten çıkarma korkularına yol açtı. Ek olarak, merkez bankasının bankalar için zorunlu karşılıkları azaltma kararı kredi büyümesinde önemli bir düşüşü engellemedi.

Çin ekonomisindeki bozulmanın boyutu son dönemdeki öncü göstergelerde kendini gösteriyor. PMI Mart 2022’de 25 ayın en düşük seviyesi olan 48.1’e düşerek daralma sinyali verdi. PMI, Şubat’taki 50.2’den Mart’ta 42.0’a düşerek büyümeyi daralmadan ayıran seviyenin altına düştü. Bu düşüş, Şubat 2020’den bu yana en keskin aktivite düşüşünü gösteriyor.

Yuan

Tüm bu sayılan konulara ek olarak, aşırı sermaye kontrolleri ve merkez bankası tarafından döviz kuru sabitlemesiyle kullanılan para birimi olan yuan’ı eklemeliyiz.

Reuters’e göre küresel işlemlerin yüzde 3’ünden daha azı Yuan ile yapılmaktadır.

Çin Yuan’ının gerçekten uluslararası bir ödeme aracına sahip olmasını engelleyen şey hükümetin döviz piyasasına aşırı müdahalesi. Yuan’a olan güven düşük.

Borçluluk

Çin’in yüksek borcu da bir sorun. Uluslararası Finans Enstitüsü’ne göre toplam borç GSYİH’nın yüzde 300’ünün üzerinde.

Avrupa Merkez Bankası (ECB), Çin’in tüm özel sektör için borç-GSYİH oranının şu anda yüzde 250’nin üzerinde olduğuna ve bu borcun bileşeninin dünyadaki en yüksek oran olduğuna dikkat çekiyor.

ECB ayrıca, bir gölge bankacılık sistemine yol açan “banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kurumsal sektöre önemli bir oranda fon sağlanması” nedeniyle yaratılan riske işaret ediyor.

Agresif ve yanlış yönlendirilmiş karantinalar tedarik zincirlerini ve faaliyeti etkiliyor. Ancak para birimine ve sektörlere artan hükümet müdahalesi, ağır borçlu bir ekonominin yapısal sorunlarını büyütüyor. Tüm bu durumlar gerçek büyüme ve istihdam verisini uzun süre olumsuz olarak etkileyecek gibi görünüyor.

*Söz konusu yazı, Daniel Lacalle tarafından Mises Institute için kaleme alınmıştır. İçerik paraanaliz için çeviri yapılarak derlenmiştir.

A. Mevcut Veriler

1. ABD’de tarım dışı istihdam Nisan ayında 428.000 kişi arttı ve işsizlik oranı yüzde 3,6 oldu.

Grafik 1: ABD’de işsizlik oranı (Resesyonun yaşandığı dönemler gri ile işaretlenmiştir)

2. Açık iş ilanları 11,5 milyonun üzerinde. Yaşlı nüfusun emekliye ayrılması ile yeni iş fırsatlarının doğması ve açık iş ilanlarının yüksek seviyede kalmasının normal olduğu söylenebilir.

Grafik 2: 2000-2022 arası açık iş fırsatları (Resesyonun yaşandığı dönemler gri ile işaretlenmiştir)

3. 25-54 yaş arası nüfusun istihdam oranı %80 seviyelerinde. Mevcut seviye, pandemi öncesine yaklaşmıştır.

Grafik 3: 2012-2022 arası 25-54 yaş arası nüfusun istihdam oranı

4. Mevcut işsizlik başvuruları pandemi öncesi seviyeyi yakalamış durumda.

Şubat 2020: 152.553.000 adet istihdam mevcuttu.
Mayıs 2022: 151.314.000 adet istihdam mevcut.

Pandemi öncesine göre 1.239.000 istihdam farkı mevcut. Buna göre ayda ortalama 247.800 iş bulunması gerekiyor. Nisan ayında istihdam 428.000 kişi arttı.

Grafik 4: 2017-2022 işsizlik başvuruları

5. Toplam istihdam oranı V şeklinde toparlanmış vaziyette.

Grafik 5: 2012-2022 toplam istihdam sayısı

6. İstihdamın gerçekleştiği sektörlere baktığımızda, inşaat ve imalat sektörleri öne çıkmaktadır.

Grafik 6: Nisan 2022’de istihdamın gerçekleştiği sektörler

7. İnşaat sektöründe açık iş ilanı oranı istihdamın %5’i seviyelerinde. Bu da sektörün büyümeye devam edeceği şeklinde yorumlanabilir.

Grafik 7: Sektörlere göre iş ilanı oranı (Resesyonun yaşandığı dönemler gri ile işaretlenmiştir)

8. İnşaat sektörüne benzer şekilde dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları sektörü de büyümeye ve dolayısıyla istihdam ihtiyacı üretmeye devam ediyor.

Grafik 8: 2006-2022 arası dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları sektörü istihdam açığı

9. Parakende satışlar artmaya devam ediyor.

Grafik 9: 1994-2022 arası parakende satışların miktarı

B. Dikkatle izlenecek veriler

Şu ana kadar incelenen veriler kısmen olumlu. Ekonominin toparlanma ve büyüme eğiliminde olduğunu gösteriyor. Ancak bundan sonrası için takip edilmesi gereken önemli veriler mevcut.

10. Öncü ekonomi endeksi ABD’de resesyonu açıklamada önemli bir gösterge olmaktadır. Bu endeks resesyondan dört ila altı ay önce düşme eğiliminde oluyor. Gösterge şu an güçlü duruyor ancak bundan sonrası için aynı güçte devam edebilecek mi dikkatle izlenecektir. Çünkü FED faiz arttırımı sürecine girdi. Konut kredisi faiz oranları%5’in üzerinde.

Grafik 10: 1959-2022 arası öncü ekonomi endeksi (Resesyonun yaşandığı dönemler gri ile işaretlenmiştir)

11. “Yeni konut satışları” ABD Federal İstatistik bürosu tarafından aylık olarak açıklanmaktadır. Yeni inşa edilen evlerin satışlarını ölçen ekonomik bir göstergedir. Mart ayında yeni konut satışları 763 bin oldu. Kasım 2007-Mart 2009 dönemindeki resesyonda ortalama 430 bin seviyelerindeydi. Güncel rakam bu miktarın üzerinde. Ancak konut kredisi faizlerinin 2009 yılından bu yana en yüksek oran olan %5’in üzerine çıkmasıyla bu seviyeler korunabilecek mi önemli bir gözlem olacaktır.

Grafik 11: 1996-2022 yeni konut satışları verisi

Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde mevcut durumun güçlü görünümünü koruduğu ancak faiz arttırımı sürecinin en büyük aşaması olan 2023/Haziran dönemine kadar yukarıda açıklanan söz konusu verilerin dikkatle izlenmesi gerektiği sonucuna varılabilir.

İlgili Haberler:

Hisse senetleri için olumsuz senaryo nedir? (Tristan Abet)

JP Morgan: Gelişmekte olan ülkelerin hisse senetleri cazip

Teknoloji sektöründe düşüş devam edecek mi? (Marc Kiewitz)

ANALİZ: Büyüme beklentileri keskin bir şekilde düşüyor

Piyasa Görünümü (UBS Research)

Ünlü yatırımcı Jeremy Grantham, ABD konut piyasasında meydana gelecek bir krizin borsada meydana gelecek bir krizden çok daha vahim olacağını söyledi.

Grantham, “2000 yılı bize borsalarda meydana gelen bir krizi atlatabileceğimizi gösterdi. Ancak Japonya ve 2008, bir konut krizini atlatamayacağımızı gösterdi.” dedi. Grantham bu yılın başlarında konut piyasalarının tehlikeli göründüğünü ifade etmişti.

Mart 2020’den bu yana Amerika’da ev fiyatları %33 arttı. Bu artış bazı bölgelerde %55-75 seviyesinde. Fed’in faiz oranlarını yükseltme ve kolay para dönemini sona erdirme hamleleri, bazı analistler arasında konut piyasasına ilişkin endişeleri artırıyor.

Fed’in bu hafta hedef faiz aralığını %0,75 – %1’e çıkaran faiz oranı artışları ve daha da ileri gitme planları tahvil getirilerini ve konut kredisi faiz oranlarını yükseltti. Freddie Mac’e göre, ortalama 30 yıllık ipotek oranı bu hafta %5,27 ile 2009’dan bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

Grantham, geçen yıl, büyük fiyat artışlarından sonra dünya çapındaki konut piyasaları için sonunda bir “hesaplaşma günü” olacağı konusunda uyarmıştı. Ünlü yatırımcı, uzun zamandır Japonya’nın 1990’lardaki deneyiminin konut sektörü için bir uyarı görevi görmesi gerektiğini söylüyor.

Japonya’da emlak fiyatları 1991’de zirve yaptı ve sonrasında dramatik bir şekilde düştü. Emlak piyasasının Japonya ekonomisine ağırlık veren kilit bir faktör olması nedeniyle Grantham’a göre Japonya hala toparlanamadı.

Grantham ayrıca dünya ekonomisinin çarpıcı biçimde değiştiğini ve yatırımcıların enflasyonun kalıcı olduğunu fark etmeye başlamasıyla hisse senetlerini keskin bir şekilde sattığını söyledi.

*Söz konusu yazı Business Insider’dan paraanaliz için çeviri yapılarak derlenmiştir.

İlgili Haberler

Amerika’da ev fiyatları %33 arttı (The Economist)

ANALİZ: Büyüme beklentileri keskin bir şekilde düşüyor

Hisse senetleri için olumsuz senaryo nedir? (Tristan Abet)

2021’de 166 gigawattlık kurulu güneş enerjisi kapasitesine sahip olan Avrupa Birliği, on yılın sonuna kadar en az 70 milyon güneş enerjisi çatısı yerleştirebileceğini söyledi.

Kadri Simson tarafından imzalanan ortak bir mektuba göre, bloğun 2030 yılına kadar bölgede en az 1.000 gigawattlık fotavoltaik sistem kurması gerekiyor. Bu miktar güncel kapasitenin yaklaşık 6 katı kadar ve   yaklaşık olarak dünyanın mevcut kapasitesine eşdeğer düzeyde seyrediyor.

Ülkelerin enerji bakanları tarafından imzalanan ve Bloomberg tarafından görülen Çarşamba tarihli mektupta, “Yeni inşa edilen evler ve büyük bir tadilattan geçen evler için güneş çatıları standart hale getirilmeli. Her fotovoltaik panel, Rusya’ya olan enerji bağımlılığımızı anında ve doğrudan azaltır” cümleleri yer aldı.

Avrupa Komisyonu’nun Rus gazına olan bağımlılığını azaltma planını açıklamasına sadece haftalar kaldı. Blok, yapacağı açıklamada yenilenebilir enerji kaynaklarının yayılmasını hızlandırmaktan rüzgar ve güneş çiftlikleri için bürokrasiyi azaltmaya kadar bir dizi önlemin ana hatlarını çizecek.

Bu hafta başlarında Rus devlet televizyonunda yayınlanan bir programda katılımcılardan biri, “Sadece bir nükleer fırlatmayla Boris ve İngiltere gitti” ifadelerini kullandı. Sosyal medyada geniş çapta dolaşan bu endişe verici klip, Batı’da abartılı ve kışkırtıcı olduğu için sert eleştirildi.

Nükleer saldırı ihtimali, Batı’nın Ukrayna’ya verdiği desteğe misilleme olarak Moskova’nın verdiği tepkiyi gösteriyor. Şubat ayında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, nükleer kuvvetlerini yüksek alarm durumuna getirdiğinde, bu tüm dünyayı rahatsız etmişti.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov geçen hafta Rus devlet televizyonuna verdiği röportajda şunları söyledi: “Rus nükleer saldırı tehlikesi gerçekten ciddi. Ve bunu küçümsememeliyiz.”

CIA Direktörü Bill Burns ise şunları ifade etti: ““Başkan Putin ve Rusya’nın çaresizliği, askeri olarak karşı karşıya kaldıkları aksilikler göz önünde bulundurulduğunda nükleer silahlara başvurulma olasılığını küçümsememeliyiz”

Korku geçti mi?

Batı’nın Rus nükleer saldırısı tehdidine ilişkin korkuları bir şekilde geçti. Çünkü, ABD ve müttefikleri, Moskova’dan daha az çekinerek Kiev’e ölümcül yardımı hızlandırdı ve son haftalarda Ukrayna’ya daha ağır silahlar göndermeye başladı.

Yetkililer, Rusya’nın nükleer silahlara başvurmadan önce gerilimi başka şekilde tırmandırabileceği konusunda uyarıyor.

ABD’li bir yetkili, Şubat ayında Biden yönetiminin Tiger Team adlı bir grubu kimyasal, biyolojik veya nükleer silah kullanımı gibi olası riskler için acil durum planları hazırlamakla görevlendirdiğini söyledi.

Adam Schiff, bu hafta Kiev’e yaptığı bir geziden dönerken, “Kimyasal veya biyolojik silahların olası kullanımı için açıkça tetikte olmamız gerekiyor” dedi.

Biden yönetiminin nükleer duruşu, ABD’ye veya müttefiklerine yönelik bir nükleer saldırıyı caydırmak için nükleer silahların kullanılabileceği yönünde. Bu ABD’nin geçmişten beri duruşunu sürdürdüğü nükleer politikası.

Pentagon yetkilisi olan siyaset bilimi profesörü Scott Sagan, “Perde arkasında çok fazla planlama ve düşünme var” sözlerini kullandı.

*Söz konusu yazı “How the west became less anxious about Russia’s nuclear threat” ismiyle Financial Times’da yayınlanmıştır. Yazı paraanaliz için çeviri yapılarak derlenmiştir.

İlgili Haberler:

Açlık krizleri kapıda

ANALİZ: Büyüme beklentileri keskin bir şekilde düşüyor

Hisse senetleri için olumsuz senaryo nedir? (Tristan Abet)

Avrupa Komisyonu: Rusya üzerindeki baskıyı en üst düzeye çıkarıyoruz (Financial Times)

Petrol fiyatları dünya çapında tüm zamanların en yüksek seviyelerine çıktı. Bu eski bir hikaye gibi görünebilir. Ancak bu sefer, ayçiçek yağı ve palmiye yağı gibi besin yağları da eklendi.

Yağların maliyeti yıllardır yükseliyor. Dünyanın belirli bölgelerinde mahsul hasadı düzensizdi ve bu da istikrarsızlıklar neden oluyordu. Örneğin, Kanada ve Arjantin’deki mahsuller geçen yıl kuraklık nedeniyle yok oldu.

Ayçiçek Yağı

Rusya ve Ukrayna, savaş başlamadan önce küresel ayçiçek yağı üretiminin yüzde 75’ini oluşturuyordu ve Ukrayna dünyanın en büyük ihracatçısıydı. Ukrayna’da hasatların durması ve Rus firmalarına yönelik yaptırımların uygulanmasıyla üretim ve ihracat keskin bir şekilde düştü. İşgalden bu yana Ukrayna’nın ayçiçeği yağı ihracatı yüzde 95 düştü ve savaş devam ederse, Ukraynalı çiftçiler hasatlarını gerçekleştiremeyecekler.

Ayçiçek yağı kıtlığı bazı Batılı ülkeleri özellikle sert vurdu. Ayçiçek yağı, Almanya ve Birleşik Krallık’taki en popüler yemeklik yağlardan biridir. Almanya ve Birleşik Krallık’ta marketler, stoklar bittikten sonra satışları karneye bağladı ve Almanya’daki bazı restoranlar patates kızartmasını menüden çıkardı.

Palm Yağı

Palm yağının son fiyat artışının arkasındaki faktörler o kadar net değil. Endonezya, açık ara dünyanın en büyük palmiye yağı üreticisi, küresel üretimin kabaca yüzde 60’ını üretiyor ve dünya arzının yaklaşık yüzde 53’ünü ihraç ediyor. Ülke kronik kıtlık yaşamıyor. Palmiye yağı üretimi istikrarlı.  Gelecek yıl üretimin yüzde 2,6 artması bekleniyor. Yine de, geçen yılın son çeyreğinde Endonezya’da palm yağı fiyatı gizemli bir şekilde arttı, Ekim’de litre başına yaklaşık 1 dolardan Mart’ta litre başına yaklaşık 1,50 dolara yükseldi. Ve bu artış son zamanlarda küresel piyasaya yayılmaya başladı.

Bu yayılma, palm yağı fiyatlarının Endonezya iç siyasetinde güçlü bir faktör olması nedeniyle gerçekleşiyor. Palm yağı Endonezya’da temel bir maddedir ve her evde yemek pişirmek için kullanılır. Fiyatta yüzde elli artış olması elbette siyasi olarak zehirli bir durum ve Başkan Joko Widodo kısa süre önce fiyatları istikrara kavuşturmak için harekete geçti. İlk olarak, 11 milyon litre petrolden oluşan bir tür stratejik rezerv yayınladı. Fiyatlar yükselmeye devam ettiğinde, sübvansiyonlar kullandı. Ardından ihracat limitleri, ardından kotalar ve son olarak iç pazar için tavan fiyat geldi.

Hiçbir şey çalışmadı. Vatandaşlar istiflemeye başlayınca palm yağı mağaza raflarından kayboldu. Hükümet, üreticiler üzerindeki baskıyı artırdı ve ihracat vergilerini artırdı. Palm yağı piyasalarda yeniden ortaya çıktı, ancak Kasım ayındaki fiyatın neredeyse iki katı fiyatla. Böylece iki hafta önce Başkan Widodo olağanüstü seçeneği devreye soktu: bir dizi palmiye yağı ürününün tüm ihracatını yasakladı.

Dünya Bankası yağ fiyatlarının yükselmeye devam etmesini bekliyor. Sonuç felaket olabilir. Hükümetler borçlarını büyütüyor. Mutsuz vatandaşlar enflasyonun etkilerini protesto etmek için sokaklara çıkıyor. Batılı ulusların sorunu görmezden gelmesi cazip gelebilir. Ancak artan gıda maliyetleri ve bunun sonucunda ortaya çıkan siyasi anlaşmazlık, çöküşe, darbelere ve hatta savaşa yol açabilir.

*Paddy Hirsch, NPR.org

İlgili Haberler:

Açlık krizleri kapıda

ANALİZ: Büyüme beklentileri keskin bir şekilde düşüyor

Hisse senetleri için olumsuz senaryo nedir? (Tristan Abet)

Avrupa Komisyonu: Rusya üzerindeki baskıyı en üst düzeye çıkarıyoruz (Financial Times)

Aç kalan insan sayısı geçen yıl %25 arttı. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı gıda fiyatlarını daha da yükselttiği için bu sayı artarak devam ediyor.

Etiyopya ve Afganistan gibi ülkelerdeki süregelen çatışmalar, oradaki krizleri daha da kötüleştiriyor. Covid-19 pandemisinden kaynaklanan ekonomik şoklar neredeyse 20’den fazla ülkede gıda erişimini zorlaştırıyor.

Madagaskar’daki şiddetli kuraklık gibi aşırı hava koşulları da sorunu daha da kötüleştiriyor.

Grafik: Açlık krizinden etkilenen insan sayısı

Alman yardım örgütü Welthungerhilfe, iklim değişikliği, savaşlar ve koronavirüs pandemisinin etkileri nedeniyle açlık çekenlerin sayısının Ukrayna savaşı öncesinde de hızla arttığına dikkat çekti.

Ukrayna ve Rusya’dan tahıl ihracatının kesilmesi ve gübre sıkıntısı nedeniyle dünya çapında durumun daha da kötüleşmesi bekleniyor.

Welthungerhilfe Genel Sekreteri Mathias Mogge, “Afganistan olsun, Doğu Afrika, Sudan ya da Mali olsun, nereye bakarsak bakalım insanlar kuraklık, silahlı çatışmalar, sevkiyat zincirindeki kırılmalar ya da çekirge istilaları nedeniyle bitkin vaziyette. Rezervler tükeniyor, ellerinde yeni şoklara karşı direnç gösterecek araçlar bulunmuyor” diye konuştu.

Bloomberg