SosyalParaAnaliz

Gelişmiş ekonomilerde merkez bankaları, Eylül ayında faiz artırımı yapmayarak, 2022’nin Ocak ayından bu yana ilk kez faiz oranlarını değiştirmeme kararı aldılar. Bu sırada, gelişmekte olan piyasalar içersinde Latin Amerika’da gevşeme eğilimi sürerken, Orta Avrupa’da sıkılaşma gözlendi.

Ekim ayında, küresel çapta en çok işlem gören 10 para birimi ile ilgili para politikası kurulları toplandı. Bunlardan, Japonya Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, Avustralya Rezerv Bankası, Yeni Zelanda Rezerv Bankası ve Kanada Merkez Bankası, temel faiz oranlarını değiştirmeme kararı aldılar.

Eylül ayına kıyasla, gelişmiş ülkelerdeki üç büyük merkez bankasının faiz oranlarını son dakikada artırdığı bir dönem yaşandı. Bu, G10 merkez bankalarının 2023 yılına kadar toplamda 36 faiz artırımı ile 1,150 baz puanlık bir artırım gerçekleştirdiği anlamına geliyor.

Enflasyon hala merkez bankalarının hedeflerine göre yüksek olsa da, son dönemde küresel tahvil piyasasında yükselen faiz oranları, gelişmiş ve gelişmekte olan piyasalarda getiri eğrisinin uzun vadeli bölümünde meydana gelen yükseliş nedeniyle arka planı önemli ölçüde değiştirdi.

M&G Yatırım Baş Yatırım Sorumlusu Fabiana Fedeli: “Yüksek getiriler, Fed, İngiltere Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası için sıkılaşma işinin bir kısmını yapabilir ve merkez bankalarının ekonomi üzerindeki önceki faiz artırımlarının etkisini gözlemlemek için bir mola vermeleri giderek daha olası hale geliyor” dedi. Fedeli, Fed’in faiz artırım döngüsünün sonuna en yakın olan merkez bankası olduğunu ifade ediyor.

Gelişmekte olan ekonomilerde faiz yollarındaki ayrışma Ekim ayında da devam etti. Reuters’in örnekleminde yer alan 18 merkez bankasının 12’si Ekim ayında toplandı.

Latin Amerika ve Orta ve Doğu Avrupa, gevşeme döngüsünün ön saflarında yer alıyor. Şili, Macaristan ve Polonya, faiz oranlarını toplamda 150 baz puan düşürerek daha düşük seviyelere çekmeye devam ettiler. Kredi stratejisti Barnaby Martin, “Bazıları için sıkılaştırma döngüsü muhtemelen çok hızlı ve hızlıydı, bu nedenle faiz indirimleri hızla geri dönüyor” dedi. Gelişmekte olan piyasaların son benzer faiz indirimlerini, 2020 yazında COVID-19 krizi sonrası etkilerle mücadele ederken kullandığını ekledi.

Bu arada, Asya merkez bankaları hala sıkılaştırma döngüsündedir. Hem Endonezya hem de Filipinler faiz oranlarını sırasıyla 25 baz puan artırdı. Rusya ve Türkiye ise küresel arka plan yerine özgün hikayeler nedeniyle para birimlerine baskı uyguladıkları için sırasıyla 200 baz puan ve 500 baz puan artış yaptılar.

Ekim ayında Brezilya, Meksika, Güney Afrika, Tayland, Malezya ve Çek Cumhuriyeti merkez bankaları toplanmadı.

Yıl boyunca faiz artışları toplamda 4,225 baz puanla 34 artışta kaldı, politika yapıcılar ayrıca 11 hamlede 570 baz puanlık faiz indirimi gerçekleştirdi.

Reuters

2024’e yönelik küresel ekonomi ve piyasa görünümü belirsizliğini koruyor. Zayıf büyüme ve potansiyel bir ABD resesyonu beklentisi güçlü bir tahvil rallisine yol açtı. Buna paralel olarak zayıf talep karşısında hisse senedi piyasalarının kırılgan olduğu görülüyor.

ABD ve Çin’den gelen son ekonomik göstergeler, gelecek yıl için belirsiz bir senaryonun mevcut olabileceğini gösteriyor.

Büyüme güçlü ancak faizler yüksek

ABD ve Çin’deki büyüme sürerse, yatırım manzarası yeniden şekillenebilir. Dünya ekonomisinin iki güçlü ülkesi, sert bir iniş yerine büyüme ivmesi kazanma eğiliminde. Ancak, ABD tahvil faizlerinin hızla yükselmesi, büyümeyi engelleyen en büyük engellerden biri. Bu sürecin uzun sürmesi, belirsiz senaryonun gerçekleşme olasılığını artırabilir.

ABD’de Eylül ayındaki perakende satışlar beklentileri aşarak GSYİH tahminlerini yukarı yönlü revize etti. İş gücü piyasası da güçlü bir şekilde devam ediyor.

Atlanta Fed’in GSYİH Tahmin Modeli, üçüncü çeyrekte reel büyümeyi %5.4 olarak öngörüyor ve yıllık nominal büyümeyi %8’in üzerinde gösteriyor. Güçlü büyüme, yükselen kamu ve özel borçlar için yüksek faiz maliyetine rağmen gerçekleşiyor.

Çin’den gelen resmi verilere göre, üçüncü çeyrekte Çin ekonomisi yıllık bazda %4.9 büyümüş durumda. Bu da konsensus tahminlerin üzerinde bir büyümeyi işaret ediyor. Bazı uzmanlar Çin’in açıklamış olduğu verilere şüpheyle baksa da birçok ekonomist Çin için 2023 büyüme beklentilerini hızla yükseltiyor ve %5.0’lik büyüme hedefini geçiyor.

Yatırımcılar kötümser

Yatırımcıların küresel ekonomiye yönelik genel algısı hala negatif. Bank of America’nın son anketi, iyimserlikte hafif bir azalma gösterse de son 30 yılda görülmemiş kadar kötümser bir görünümün hâlâ hakim olduğunu gösteriyor.

2024 ekonomik ve piyasa görünümü, birçok belirsizlikle dolu. ABD ve Çin’deki büyüme, yatırım manzarasını belirleyecek kritik faktörler arasında bulunuyor.

Tahvillerdeki fırsatlar devam edecek mi: Büyümeye bağlı..

AXA Investment Managers’dan Chris Iggo, 13 Ekim’de yaptığı bir açıklamada, “Önümüzdeki yıl tahvilin yılı olacak,” dedi. Iggo ve diğerleri, son üç yılın zorluklarına rağmen bu tahminin geçerli olabileceğini düşünüyorlar.

Faiz oranlarının yükselmesi, yatırımcılar için cazip hale gelebilir, özellikle hisse senetlerine karşı. Ancak ekonomi güçlü bir şekilde büyümeye devam ederse bu fırsat mümkün olmayacak. Aynı şekilde, yüksek getiriler ekonomiyi zorlarsa, ABD hisse senetleri pahalı hale gelebilir. ABD endeksleri uzun vadeli ortalama değerlemelere kıyasla oldukça yüksek fiyatlarla işlem görüyor.

Doğal faiz oranı hakkında yeni normaller

Ancak, büyüme devam ederse, bu değerlemeler değişebilir. ABD ekonomisi bu yıl beklentileri aştı ve 16 ay içinde 525 baz puanlık faiz artışına rağmen büyümeye devam etti. Bu sıkılaşmanın tam etkisi henüz tam olarak hissedilmedi ve ekonominin temel gücü hakkında tartışmaları artırıyor.

Birçok ekonomist “doğal faiz” olarak bilinen ne büyümeyi teşvik eden ne de büyümeyi sınırlayan belirsiz bir faiz oranının, eski modellere göre daha yüksek olduğunu düşünüyor. Eğer bu doğruysa, ekonomi ve finansal varlıklar, daha yüksek politika faiz oranları ve getirilere dayanabilecek şekilde yapılandırılmış olabilirler.

Çin varlıklarında fırsat olabilir

Çin, ekonomik zorluklarla başa çıkmak zorunda. Ancak GSYİH verileri, COVID sonrası kapanmadan sonra toparlanmanın başladığını gösteriyor. Citi’nin Çin ekonomik sürpriz endeksi Mayıs ayından bu yana ilk kez pozitif. Bu, Çin varlıklarını aniden cazip hale getirmese de, ekonominin sağlıklı bir hızda büyüdüğü bir senaryoda yatırımcıların farklı bir perspektiften değerlendirebileceğini gösteriyor.

Çin hisseleri, gelecek 12 ayın kazançlarına göre oldukça düşük bir fiyatla işlem görüyor ve son on yılın en düşük seviyelerine yakın. Ayrıca, Bank of America’nın küresel fon yöneticileri anketine göre, ‘Çin hisselerini açığa sat’ işlemi en fazla tercih edilen ikinci işlem olarak öne çıkıyor.

Reuters

Ekonomik Özgürlük Endeksi, ülkelerin kurumlarının ve politikalarının ekonomik özgürlüğü destekleyip desteklemediğini ölçmektedir.

Bu endeksin temel ölçütleri, devletin büyüklüğü (size of government), hukuk sistemi ve mülkiyet hakları (legal system and property rights), sağlam para (sound money), uluslararası ticaret özgürlüğü (freedom to trade internationally) gibi ölçütlerdir.

En İyi Sıralamaya Sahip Ülkeler

En son mevcut kapsamlı veriler 2020 yılından alınmıştır. Hong Kong hala en üst sırada yer alıyor, ancak derecesi ekstra 0.28 puan düşmüştür. Singapur bir kez daha ikinci sırada yer alıyor. Sıradaki en yüksek puan alan ülkeler İsviçre, Yeni Zelanda, Danimarka, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Estonya, Mauritius ve İrlanda’dır.

Diğer Önemli Ülkelerin Sıralamaları
Diğer bazı önemli ülkelerin sıralamaları şöyledir: Japonya (12.), Kanada (14.), Almanya (25.), İtalya (44.), Fransa (54.), Meksika (64.), Hindistan (89.), Rusya (94.), Brezilya (114.) ve Çin (116.).

En Düşük Sıralamaya Sahip On Ülke
En düşük sıralamaya sahip on ülke şunlardır: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Cezayir, Kongo Cumhuriyeti, İran, Libya, Arjantin, Suriye, Zimbabve, Sudan ve en son olarak Venezuela.

Söz konusu listede öne çıkan bazı ülkeler aşağıdaki şekildedir:

Endeksin temel ölçütleri, devletin büyüklüğü (size of government), hukuk sistemi ve mülkiyet hakları (legal system and property rights), sağlam para (sound money), uluslararası ticaret özgürlüğü (freedom to trade internationally) gibi ölçütlerdir. Söz konusu kriterlerin ölçümüne dair bilgiler aşağıdaki şekildedir.

Alan 1: Hükümetin Büyüklüğü
Hükümet harcamaları, vergilendirme ve hükümet tarafından kontrol edilen işletmeler arttıkça, bireysel seçimin yerine hükümet karar alma süreci devreye girer ve ekonomik özgürlük azalmaktadır.

Alan 2: Hukuk Sistemi ve Mülkiyet Hakları
Kişilerin ve onların haklarıyla elde edilen mülkiyetin korunması, hem ekonomik özgürlüğün hem de sivil toplumun merkezi bir unsuru olarak kabul edilir.

Alan 3: Sağlam Para
Enflasyon, haklı olarak kazanılan ücretlerin ve birikimlerin değerini erozyona uğratır. Dolayısıyla, mülkiyet haklarını korumak için sağlam para esastır. Enflasyon yalnızca yüksek değil, aynı zamanda istikrarsız olduğunda, bireylerin gelecek için plan yapması zorlaşır ve dolayısıyla ekonomik özgürlüğü etkili bir şekilde kullanmaları güçleşir.

Alan 4: Uluslararası Ticaret Özgürlüğü
Ticafret özgürlüğü – en geniş anlamıyla alışveriş yapma, satma, sözleşme yapma ve benzeri – ekonomik özgürlük için temel öneme sahiptir ve başka ülkelerdeki işletmeleri ve bireyleri içermediğinde ekonomik özgürlük azalmaktadır.

*Söz konusu veriler, Fraser Enstitüsünün “Economic Freedom of the World: 2022 Annual Report” isimli raporundan alınarak ParaAnaliz için derlenmiştir.

Çin’in yabancı şirketlere yönelik baskıları aşağıdakiler gibi bir dizi önlemi içeriyor:

• Yabancı yatırımın daha fazla incelenmesi
• Teknoloji şirketlerine yönelik kısıtlayıcı düzenlemeler
• Zorunlu teknoloji transferleri
• Yabancı şirketlere yönelik siber saldırılar

Baskının aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi olumsuz sonucu oldu:

• Azaltılmış yatırım
• Yavaşlatılmış yenilik
• Çin’in küresel bir iş merkezi olarak itibarını zedeledi

Wall Street Journal’da yer alan “Yöneticilere göre Çin’in Yabancı Şirketlere Yönelik Baskısı ‘Sürdürülemez'” başlıklı makalede Çin’de görev alan ve isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan yöneticilerin ifadeleri yer alıyor.

Yöneticiler, hükümetin düzenleyici eylemlerinin ülke ekonomisine ve küresel bir iş merkezi olarak itibarına zarar verdiği konusunda uyarıda bulunuyor. Çin’in yabancı şirketlere uyguladığı baskının “sürdürülemez” olduğunu söylüyor.

İlgili yöneticiler, hükümetin icraatlarının yabancı şirketler arasında bir belirsizlik ve korku ortamı yaratarak geleceğe yönelik plan yapmayı zorlaştırdığını, hükümetin eylemlerinin yatırım ve yeniliği caydırarak Çin ekonomisine zarar verdiğini söylüyor.

Söz konusu açıklamalar, Çin ekonomisinin büyümedeki yavaşlama, emlak krizi ve artan borç dahil olmak üzere bir dizi zorlukla karşı karşıya olduğu bir dönemde geldi.

Hükümetin yabancı şirketlere uyguladığı baskı, ekonomik yavaşlamaya katkıda bulunan faktörlerden biri olarak görülüyor.

Yöneticiler, hükümetin politikalarını yeniden gözden geçirerek yabancı şirketler için daha elverişli bir ortam yaratmasını umduklarını ifade ediyor. Çünkü onlara göre, Çin’in ekonomik büyümesini sürdürmek ve inovasyonda küresel bir lider olmak için yabancı yatırıma ihtiyacı var.

ACT Research isimli firmanın Kamyon Taşımacılığı Hacim Endeksi, Şubat ayında 45,3 seviyesindeyken, Mart ayında azalış göstererek 43,1 (SA) seviyesine geriledi.

ACT Research Başkan Yardımcısı Tim Denoyer, “Hacim Endeksi son 50 ayın dokuzunda 12’nin altındadır. Yakın vadeli görünüm temkinli olmaya devam ediyor. Döngü öncekiler gibi olursa talep artışı 2024’te, belki de 2023’ün sonlarında geri dönecektir.” ifadelerini kullanıyor.

Fiyatlandırma Endeksi Mart ayında 41.9’e geriledi. Bu 2014 yılından bu yana en düşük ikinci seviyedir. En yüksek seviye pandemi başında, Nisan 2020 tarihinde gerçekleşti.

Kapasite Endeksi, Mart ayında 0,6 puanlık artışla 53,6’ya yükseldi, ancak yine de 2022’ye göre daha yavaş bir büyümeye işaret ediyor.

ABD için okyanus taşımacılığı siparişleri endeksi de düşüş eğilimindedir. Endeks, Ocak 2023 ile birlikte Temmuz 2021’den bu yana en düşük seviyededir.

Fitch Solutions‘a göre ABD dolarının küresel ticarette ve yatırımda hakimiyeti azalacak. Ancak bu değişim, paradigma değişimi” yerine “yavaş bir erozyon” şeklinde olacak. Çünkü hala dolar kuruna çok fazla alternatif yok.

Doların hegemonyası, dünyanın rezerv para birimi statüsünün yanı sıra ABD’nin döviz işlemleri, ticaret ödemeleri, SWIFT ödemeleri ve dolar cinsinden borçlardaki baskın payı ile destekleniyor.

Fitch Solutions’dan Cedric Chehab, Pazar günü CNBC’ye verdiği demeçte, “Dolara alternatif düşündüğümüzde gerçekten bir alternatif yok” ifadelerini kullandı.

Chehab’a göre, doların üstünlüğü, Çin ekonomisinin devam eden yükselişinden, Rusya ve ABD liderliğindeki finansal sektörden kopmak isteyen diğer ülkelerin ve merkez bankası dijital para birimlerin etkisinden kaynaklanan tehditlerle karşı karşıya kalacak.

Ancak Chehab “Herhangi bir para biriminin doları gerçekten tahtından etmesinin uzun zaman alacağını” savundu.

“Dolar hâkimiyetinin zamanla aşındığını göreceğiz. Çin çoğu ekonominin en büyük ticaret ortağıdır. Çin’in ekonomik gücü artmaya devam ettikçe, küresel finansal kurumlarda ve ticarette daha fazla etki yaratması bekleniyor.”

Son haftalarda BRICS ülkelerinin liderlerinden (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) dolarsızlaşma söylemi artıyor.

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen geçtiğimiz günlerde İran ve Çin gibi ülkeler ticaret için alternatif para birimleri ararken Rusya’ya karşı yaptırımların dolara zarar verebileceğini söyledi. Ancak doların hakimiyetini kırmanın oldukça zor olacağını da ekledi.

*Söz konusu yazı Business Insider isimli kaynaktan çeviri yapılarak ParaAnaliz için derlenmiştir.