(Ön not: Sevgili Bal Porsuğu ya da nam-ı diğer Chucky’nin son zamanlarda dile getirdiği bir konuya ilişkin yorum yaparken, biraz fazla uzattığımı fark edip, yazdığımı silip, blog kısmına bir post hazırlamak istedim.)
Günümüz ekonomisinin en derin yapılarından birisi olan para sistemi oldukça uzun bir süreç içerisinde ortaya çıkmıştır.
Paranın tarihinin başladığı noktada bugünkü anlamıyla paradan henüz söz edilememektedir. Takas yöntemi ile gerçekleşen ekonomik işlemlerde, herhangi bir emsal değer ya da mubadele aracı olmaksızın metaların diğer metalarla değişimi söz konusu olmuştur.
Takas yönteminin gelişimi içerisinde, para emtia biçiminde ortaya çıkmaktadır. Başta büyük baş hayvanlar, tuz, tütün vb olmak üzere bazı emtialar, faydalarından veya kullanılabilirliklerinden ötürü mübadele aracı olarak işlev görmüşlerdir.
Emtia cinsi paraların işlevselliklerini derinleştirememeleri ve metalin keşfi ile para yeni bir form kazanmıştır. Standart değer haline gelen altın, gümüş, bakır gibi metaller, çeşitli biçimlerde mubadele aracı olarak kullanılmıştır.
MÖ 7.yy’da, madeni paralar ortaya çıkmıştır. Standartlaştırılmış ağırlık ve değere sahip olan bu paralar üzerinde, madeni parayı basan ya da değerini garantisi altına alan, resmi bir mühür bulunmaktaydı. İlk madeni paralarda, altın ya da gümüş kullanılmıştır. Bu metaller, paraya içsel bir değer de sağlamıştır.
Orta çağda, altın ve gümüş eşyaları emanet olarak alan ve karşılığında teminat olarak yazılı bir belge veren kuyumcular, finansal aracılar olarak hareket etmeye başlamışlardır. Zamanla, metal objeler yerine onların sahipliğini ifade eden bu tür kağıtların, mübadele aracı olarak kullanılması kabul görmüştür. 16.yy’da, kuyumcu-bankerler mevduat kabul etmeye, kredi vermeye ve fon transfer etmeye başlamışlardır.
Modern para (banknot), toplumsal bir anlaşma zemininde, mübadele kolaylığı sağlamak için yasalar tarafından meydan getirilen imgesel bir değer olmuştur[1]. Banknotlar, ilk zamanlarda kısıtlı bir parasal sistem oluşturmuşlardır; ilk olarak, Avrupa’da yer alan krallıklar, kağıt paraları savaşları finanse etmek için kullanmışlar[2] ancak daha sonra, barış zamanlarında da banknotların dolaşımını zorunlu hale getirmişlerdir[3].
Günümüzde, parasal sistem madeni paralar ve banknotlardan oluşmaktadır ve bu sistemin işleyişi uygun bir mevzuat ve organizasyon/kurum ile sağlanmaktadır. Mevcut sistem içerisinde, oldukça büyük miktarda ekonomik işlem, hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmektedir. Fiziksel bir değeri olmayan banknot ve madeni paralar, mal ve hizmetleri satın alma gücünü ifade etmekte ve insan zihni ve ekonomik gerçeklik arasında bir köprü işlevi görmektedir.
[1]Nicholas Barbon,A Discourse Concerning Coining the New Money Lighter, 1696
[2]http://www.bankofengland.co.uk/banknotes/pages/about/history.aspx
[3]http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1928/13/pdfs/ukpga_19280013_en.pdf
Bal Porsuğu
hocam ben para nedir diye sordum , paranın tarihini sormadım.
Eregion Horl
Yani, epistemolojik bir açıklama yapmaya çalıştım… İnsan hangi anlamı yüklemişse ve hangi yapıları üzerine inşa etmişse odur para… Dolardır, avrodur… Kedidir belki de, kedi…
Dr.ilknur üner
Güzel bir yazı olmuş Eregion Horl beyciğim.Her ne kadar yazıyı ithaf ettiğiniz Bal Porsuğu tatmin olmamışsa da ben çok beğendim.Kaleminize sağlık
Bal Porsuğu
hocam ,ben paranın tarihini sormadım , para nedir onu sordum.
Dr.ilknur üner
Haklısınız, sorunuzun karşılığı olmadığını biliyorum ancak güzel bir yazı olmuş.Sayenizde biz de bu yazıyı okuyabildik.Teşekkürler
Bal Porsuğu
hay allah 🙂
Kuzey Çelebi
Eregion ‘dan harika bir yazı. Kimin arkadaşı ! Gurur duydum :))
Coşkun Erdemir
Günümüzde para sistemi madeni paralar ve banknotlardan ve PLASTİK KARTlardan oluşmaktadır. Dünya çapında verilen dispo kredilerinin miktarını bilen bile yok. Aslında devletler para basma yatkilerini kısmen devretmiş oluyorlar.Kısmen yerine büyük ölçüde demem daha doğru olurdu.
Muzmin Bezgin
Kaleminize sağlık Eregion Horl. Bu tanıma özellikle bayıldım. “İnsan zihni ve ekonomik gerçeklik arasında bir köprü işlevi görmek”
Mustafa Çağlar Aras
Katılıyorum 👍🏻