Yağmurlu, insanı eve mahkum eden havada Türk kahvemi alıp, gazetelerin başına geçtim.Ekonomi sayfalarını en ince detayını okuyana kadar kahvemi çoktan bitirmiş, çayımı yudumlamaya başlamıştım.Ekonomik verileri düşünüp yazacağım yazıyı toparlamaya çalışırken gözüm televizyona ilişti. Kemal Sunal’ın kocaman gülümsemesiyle o soğuk hava biranda ısındı.
Ekonomik verilerin yorduğu düşüncelerim Kemal Sunal’ın saf, şaşkın halleri ile biranda farklı bir yol aldı. Müjdat Gezen’in kitabından uyarlanan ‘Köşeyi Dönen Adam’ filminde, Kemal Sunal saf, aşık, fakir bir odacı rolündedir.
ABD’deki amcasından kendisine büyük bir miras kaldığı haberi üzerine fakir odacı Adem (Kemal Sunal) birden mahallesinde ve çalıştığı yerde günün adamı olur.O zamana kadar kızı Şükran ‘ı (Meral Orhonsay) vermeye razı olmayan babası (Ali Şen) Adem’in kayınpederliğini kabul eder.Bir süre sonra Amerika’dan miras gelir. …
Herkesin merakla beklediği zengin amcadan gelen hediye canlı br eşektir.Gelen eşekle birlikte yer alan mektupta eşeğin çok değerli, paha biçilmez bir elmas yuttuğu yazıyordur.Mister Dörtnalanın karnındaki elmasın çıkması için Adem’in etrafndaki kişiler seferber olurlar.Kendisine yüz vermeyen Şükran, müstakbel kayınpederi, işyerinde yüzüne bakmayan iş arkadaşları arasındaki yaşananlar komik bir halde anlatılmaktadır.Aslında ABD’li zengin amcanın istediği şey zenginlik karşısında Adem’in etrafındaki insanların gerçek yüzünü görebilmesidir.
Her ne kadar filmde insanların paraya düşkünlüğü, kolay zenginliğe kavusma hayali için eşeğin tuvaletini yapmasını beklemeyi bile göze almaları komik bir dille anlatılsa da bu hikayeden bana farklı bir tad kaldı.Bu tad da aslında acı bir gerçeği fısıldıyordu.
Yüzyıllar boyu ekonomilerde zenginlik hayali ile çılgınlık olarak nitelenen bir sürü hikaye yaşanmıştır.Lale Soğanı çılgınlığı, Güney Denizi balonu gibi olaylarda insanlar kısa sürede değerlenen lale soğanı veya Güney Denizi şirketlerinin hisse senetleri gibi şeylerin peşinden çılgınca gitmişlerdir.Hala da farklı ürünlerin, farklı varlıklara taşıdıkları değerin çok üstünde değerler yüklenerek peşinden gidilmeye devam edilmektedir.ABD’de yşanan emlak balonu, son dönemde yaşanan bitcoin çılgınlığı da yüzyıllardır bu çılgınlığın devam ettiğinin göstergesidir.
Bütün bu çılgınlıkların ardında aslında insan doğasında var olan ‘kolay’ yoldan elde etme etme güdüsü yatmaktadır.Kolay yoldan zengin olmak, kolay yoldan ünvan sahibi olmak, kolay yoldan zayıflamak…. Kolay yoldan kast ettiğimiz şey ise uğraş vermeden, mücadele etmeden, bedel ödemeden elde etmektir.İşte sırf bu yüzden her yılbaşında Nimet abla’nın önünde yılbaşı piyangosu için kuyruklar uzanmaktadır.İşte bu yüzden at yarışı, super loto gibi bahis oyunlarına milyonlar harcanmaktadır.
Gelişmekte olan ülkelerde ise bu kolay yoldan zengin olma güdüsü başka bir hal alır.Kişi başına düşen milli gelirin düşük olması, eğitim düzeyinin düşük olması , ihraç edilen ürün sayısının sınırlı olması gibi nedenlerle gelişebilmeleri, büyüyebilmeleri için ciddi bir dönüşüme ihtiyaçları vardır.Oysaki bu dönüşüm hiçte kolay değildir Hiç kimse böyle bir maliyet ödemek istemez.Gelişmekte olan ülkeler ise hiç istemez.Çin, Hindistan, Kore gibi ülkeler ciddi bedellere katlanarak bu dönüşümü gerçekleştirmiş, ekonomik gücü elde edebilmişlerdir.
Gelişmekte olan ülkelerin bir kısmında ise sırf bu nedenlerle zenginliğe ulaşmanın kolay yolları aranır.Bunun için de kimi zaman xxx şehrinin yakınlarında doğalgaz rezervi bulunduğu hikayesi yazılır kimi zaman kentsel dönüşüm senaryoları hazırlanır kim zaman borsanın yabancı akınına uğradığı haberleri konuşulur.. Velhasılıkelam kolay yoldan zenginlik için farklı farklı hikayeler yazılır.
Bu hikayeler tıpkı eşeğin yuttuğu paha biçilmez elmas gibi herkesi heyecanlandırır.İşte o ülkenin insanları da eşeğin yuttuğu paha biçilmez elması eşeğin çıkartmasını bekleyenler gibi hikayenin gerçekleşmesini beklemeye başlarlar………
Ponçik:Gelişmekte olan ülkeler, büyüme, kalkınma yolunda gerekli dönüşümü gerçekleştirmedikleri sürece eşeğin karnındaki elması beklemeye mahkumdurlar.
Ekonomik gücünü elde etmiş ülkelerin ise hikayelere ihtiyacı yoktur. Onlar zaten bedelini ödeyerek kendi hikayelerini çoktan yazmıştır….
Peki ya siz hangi ülkenin insanısınız?Eşeğin karnındaki elması bekleyen ülkenin insanı mı? Kendi hikayesini yazmış ülkenin insanı mı?
Gülümseten ilk finans kitabı Acemi Finansçının Günlüğü’nü kaçırmayınız
Dr.ilknur üner
Uzun zamandır eşek resmi yayınlamamıştın yine nihayet tekrar eşek resmi koydun.Nedir sendeki bu eşek merakı anlamadım gitti.Neyse yazı fena sayılmaz uzun zamandır üzerinde çalıştığın tek yazı olduğu için en azından son zamanda yazdıkların gibi uyduruk olmamış…
Dr.ilknur üner
Yazının başlangıcını biraz uydurmuş ponçik senin evde oturup çay, kahve içip uzun uzun gazete okuduğun görülmemiştir.ÇÖ döneminde belki ama şimdi vaktin olsa okuma listendeki kitapları ertip, iki akademik makaleni bitirir, düzeltilmeyi bekleyen iki kitabını hale yola koyarsın))))))Bu arada geçen yazında gülümseyin büyüme rakamları geliyor diyerek vallahi geleceği görmüşsün.(Fed başkanı konusundaki tahminlerini de unutmadık)Hala acemi kalmakta ısrarlı mısın?Bak şöyle eşekten vazgeçsen 2 bitcoin yazısı patlatsan akademisyen yönetim danışmanıyım felan desen ne havalı olurdu.Yok yok sen ekonomist anne blogu felan kur.Bağırmayan ekonomist anne çocuklarını nasıl tasarrufa yönlendirdi, çiş eğitimi sırasında nasıl tasarruf ettirdi??????Milyon satan anneler var.Basbas bağıran anne, çok akıllı anne, deli kızın türküsü anne Haaaa orada sana yer yok.
Herdaimdogrucu
Eğer böyle bir eşek olsun,bizim insanımız tuvaletini yapmasını falan beklemeden o dakika eşeğin boynunu vurup karnını yarar ve elması alır,tabii elmas var ise…
Dr.ilknur üner
Doğru söze ne denir haklısınız Herdaimdogrucu beyciğim.Siyasilerin dağıttığı 1 TL’lik Çin menşeili oyuncağı kapabilmek için izdiham yaşanan bir haldeyiz.Saygılar
Muzmin Bezgin
Elmas olsun yada olmasın o eşşeğin sonu sucuk olmaktır :)) Kilosu kaç paradan total hasılatı hesaplaması ve o eşşeğin kelleyi almaları ne kadar sürer acaba …
Dr.ilknur üner
Yorumunuzu gülümseyerek okudum aynı şeyi aklımdan geçiriyordum.O eşekten kaç kilo sucuk çıkar, kaç parçaya bölünür , dağıtmaları ne kadar sürer diye düşünüyordum siz benden hızlı çıktınız.Müjdat Gezen ne güzel yazmış oyuncular ne güzel oynamışlar.Tam bizdne bir hikaye.Yorumunuz için çok teşekkürler Saygılar