Kapitalizm ve Kriz – (II) Krizlerin Belirtilerini Anlama ve Krizlerden Ders Çıkarma

Kriz kurgularındaki zorluklar ve kriz yönetimi şunlarla ilişkilidir:

• Gözlenebilir belirtiler,
• Krizin kavranabilen mevcudiyeti (olay, olay dizgileri ve süreçler)
• Kriz mekanizmalarının altında yatan hususlar

Kriz süreçlerini gözlemleyen aktörlerin yorumları pek çok unsura göre değişebilir. Örneğin; krizlerin nasıl bir zaman mekan uzanımında ortaya çıktığı; meydana gelen süreç ile ilgili kurumsal, ideolojik, teknik ve kişisel bağdaşımlar yorumu da etkileyecektir. Bunun sonucunda ise krizle ilgili olarak “herşey eskisi gibi” ya da “değişen bir şey yok” benzeri yorumlardan “bu bir milat” gibi yorumlara kadar geniş bir skalada yapılan yorumların hepsi bir bakıma doğrudur. Önemli olan bir başka husus ise krizin ortaya çıktığı sistemle olan (iç ve dış yönlü) ilişkisidir.[1]

Krizden doğrudan etkilenen kesimler (bireyler, gruplar, örgütler ya da kurumlar), kriz esnasında doğrudan bir deneyim yaşayarak öğrenirler. Doğrudan etkilenmeyen kesimler ise gerçek zamanlı gözlemlerle; krizin ortaya çıkardığı semptomları izleyerek süreç hakkında dolaylı bir deneyim sahibi olurlar.

Krizden doğrudan etkilenen aktörler, krizlerle ilgili oldukları ölçüde, dikkatlerini krizin yüzeysel belirtilerinden daha derin neden ve dinamiklere doğru çevirebilirler. Dış gözlemciler ise nedenlere ve dinamiklere odaklanarak, ayrıca krizin yaşayan aktörlerini de gözlemleyerek, öğrenme süreçlerini gerçekleştirebilirler. Daha sonraki süreçlerde ise öğrenme edimi tanımlamalar, yorumlamalar, açıklamalar ve yönetim yaklaşımları olarak değişmektedir.

Ekonomistlerin ve siyasi düşünürlerin fikirleri, toplumun geneli tarafından anlaşıldıkları ölçüde güçlenirler. Kriz dönemleri tam da bu noktada ekonomik ve siyasi fikirlerin nasıl güçlendiğine ilişkin iyi örneklerdir. Örneğin, Keynes’in fikirleri Büyük Buhran’dan sonra küresel ekonomi politik söylem ekseninde güç kazanmış yine Bretton Woods sisteminin çöküşünden sonra hükümetler monaterist düşünürlerin fikirleriyle çok yakından ilgilenmeye başlamışlardır.

[1] Scheuerman, William E., 2002,”‘Rethinking crisis government”, Constellations, 9, 492–505.