Bu büyüklükte bir bilanço daraltma ilk defa yaşanıyor.
Erda Gerçek: 2008 finansal krizi sonrasında yapılan bilanço genişlemesi ile pandemi sonrası yapılan bilanço genişlemesi birbirinden çok farklı. İkisi de bir bilanço genişletme operasyonu olsa da farklı detaylara sahipler.
2008 sonrası yapılan bilanço genişlemesi Merkez bankaları ile ticari bankalar arasındaki rezerv takasına dayanıyor. Bu takasın amacı ticari bankalar nezdinde likidite yapısını arttırmaktı. Bu faaliyette bir para yaratımı, kredi yaratımı söz konusu değildir. İki farklı bilançonun çeşitli takaslarla büyümesi söz konusudur.
Pandemi sonrasındaki bilanço genişlemesinde ise, kredi kanalı ile doğrudan bir para yaratımı söz konusudur. Dolayısıyla, bilanço genişleme esnasında, bilanço daraltımı sürecinin sıkıntılı olacağı belliydi.
Bütün merkez bankalarını deneyimi farklı
Erda Gerçek: Avrupa merkez bankası, Japonya merkez bankası, Birleşik Krallık merkez bankası gibi bankaların farklı uygulamaları söz konusudur.
Örneğin, Japonya merkez bankasının sahip olduğu borç kendi para cinsi olan JPY cinsindendir. Dolayısı ile yabancı para kurunun artması, Türkiye’de olduğu gibi merkez bankasını baskı altına almıyor.
Birleşik Krallık merkez bankasında ise, borçlanmalar uzun vadeli bonolar üzerinden yapılmıştır. Bu uzun vadeli bonoların en büyük alıcısı ise emeklilik fonlarıdır. Emeklilik fonlarının, kendi içerisinde sorunlar yaşaması, merkez bankasını etkilemiştir.
Avrupa Merkez Bankası ise, birbirinden farklı ekonomik ve finansal durumda olan 19 ülkenin para politikasını yönetmekle yükümlüdür. Bu özelliğinden dolayı, farklı bonoların spreadlerinin açılmaması için bir mekanizma kurmaya çalışıyor.
FED gibi büyük merkez bankaları işler yolunda gitmezse kaçabilecekleri bir alana sahipler. Ellerinde tuttukları borçlanma araçlarının önemli miktarı Hazine’ye ait ve uzun vadelidir. Dolayısıyla, geliştirilecek kestirme bir araç ile uzun vadeli borcu sonsuza kadar gidecek şekilde kabul edip faizini de sıfıra eşitleyebilirler. Bu mekanizmadan dolayı, büyük merkez bankaları bilanço daraltma operasyonunda biraz daha rahat davranabiliyorlar.
Atilla Yeşilada ve Erda Gerçek’in gerçekleştirmiş olduğu yayının tamamını buraya tıklayarak izleyebilirsiniz.
